13 / 16
MADE POSSIBLE BY
THE MAIZE TRUST
13
ZIYINTONI IZIQALELO EZIQUQUZELAYO?
Izondlo zezityalo zibambeka emhlabeni oyisanti, udongwe nakwintlenga
embaxa okanye umxube ojiyileyo. Emhlabeni olungelelene kakuhle umxu-
be ojiyileyo ombaxa unako ukubamba iziqalelo ezifumaneka ngezixa ezinci-
nanana ezingundoqo kunye nezinye. Izityalo zinokusebenzisa ezi zondlo xa
kufuneka ngolo hlobo kumabakala ngamabakala okuziphinda-phinda na-
wokukhula ngokubumbeka.
Iziqalelo eziququzelayo zifumaneka ngemisebenzi esabukhe-
mikhali kunye nezinye iziqalelo ezikwanjalo okanye kumxube ojiyi-
leyo womhlaba. Okufumaneka kwimixube kusoloko kunentshukumo,
kuguquka ukusuka kumdibaniso othile ukuya komnye kulwakhiwo
lomxube oguqu-guqukayo nosisiseko somhlaba kananjalo nemijikelo
yobomi yezidalwanana embaxa.
Imihlaba ivavanyelwa icalcium (Ca), imagnesium (Mg), ipotassium (K),
isodium (Na), iammonium nitrogen, ezinye iziqalelo eziququzelayo kunye
nezinye iityuwa eziliqela ezibalulekileyo ezifumaneka ngezixa ezincinanana.
Ezi zondlo ziququzelayo zaziwa ngokubanzi ngokuthi ziibheyisi. Zisenokuba
nesiququzeli esinye okanye ezibini. Ezo zochasiso kuthiwa ziziqalelo zocha-
siso (
anions
).
Ukuba unokucinga ngeemagnethi ezimbini enye ibe kwinkalo engasentla
ukuze enye ibe kwengasezantsi – xa udibanisa iinkalo ezingasentla okanye
ezingasezantsi kunye la macala mabini akhabana ngenxa yamandla ema-
gnethi. Kodwa xa kudityaniswa inkalo engasentla nengasezantsi kubakho
umtsalane onamandla ukuze zigcinwe zikunye. Ngokunjalo, ngamazwi
alula, izondlo zezityalo eziququzelayo ziya kuba nomtsalane onamandla
kumphezulu weziqalelo zochasiso.
Imiphezulu yeziqalelo zezichasiso ifumaneka kwimixube ejiyileyo yomhla-
ba nangakumbi kumaqhezu esichumiso esivundileyo somhlaba. Iziqalelo
eziququzelayo ziyahluka ngobukhulu nangokuququzela. Umxube okanye
ipesenti yaso ngasinye isiqalelo phakathi kwazo zonke iziqalelo eziququzelayo
ezinamathele kumxube ojiyileyo nombaxa womhlaba waziwa ngokuba kuku-
phuphuma kwebheyisi. Okanye ngamanye amazwi, izityalo zidinga isondlo
ngasinye esingakanani esifanele ukubanjwa emhlabeni othile.
Ulungelelwano olufanelekileyo olumiselwa nguGq Albrecht nabanye
abaphandi lunjengendlela elandelayo:
Icalcium 60% ukuya kuma 70%, imagnesium 10% ukuya kuma
20%, ipotassium 2% ukuya kwi 5%, isodium 0,5% ukuya kwi 3%,
ezinye iziqalelo eziququzelayo okanye iibheyisi 5%.
Amanqanaba obumuncu okanye e-pH yemihlaba kunye nenkqubo
yokufakwa kwekalika aya kwalatha ukuba ingaba ulungelelwano olungase-
ntla nolufanelekileyo luya kuphunyezwa na. Amanqanaba olungelelwano
angasentla ngoku aboniswa ziilabhoratri ezininzi okanye asenokubalwa
ukususela kwizixa ezahlukileyo eziboniswa kwingxelo yohlalutyo lwemi-
hlaba. Thelekisa uhlalutyo lwemihlaba yakho neziphumo ezingasentla
ezifanelekileyo. Izixa zikholisa ukuboniswa ngokweemiligram zesondlo
ngasinye ngekhilogram yomhlaba.
Ngoko ke, iCEC ingumlinganiselo wendlela olunge ngayo umhlaba
wakho ekubambeni izondlo zezityalo ezibalulekileyo. Ezinye iilabhoratri
zikubonisa oku njengeSakhono esiPheleleyo soTshintshiselwano (
Total Ex-
change Capacity – TEC
). Umhlaba onesanti eninzi kodwa onezinto ebeziphila
ezincinane kakhulu okanye ezingekhoyo kwaphela okanye isichumiso esi-
vundileyo siya kubonisa iCEC encinane kakhulu kunye nomhlaba ochume
kakhulu ngezinto ezaziphila ziya kuba neCEC okanye iTEC ephezulu.
ISIPHELO
Qwalasela iziphumo zohlalutyo lomhlaba wakho ukuze ubone ukuba inga-
ba imihlaba yakho iyahambelana na nale ifanelekileyo. Uze wandule ukwe-
nza iinguquko ezidingeka kwizenzo zokulima nezokufaka isichumiso ukuze
kuphucuke imihlaba yakho ukwenzela Ikamva elilozinzo.