52 / 75
DIE
GRAAN- EN OLIESADEBEDRYF
VAN SUID-AFRIKA – ‘N REIS DEUR TYD
ႇႄ
mark nie en klaarblyklik is prys die bepalende faktor by die besluit of mielies dan wel
sorghum in dierevoeding gebruik sal word.
Vir herkouers lewer ’n kombinasie van sorghum met ander graansoorte ’n produk
met ’n voedingswaarde vergelykbaar met dié van mielies. Voedselvervaardigers
is egter soms huiwerig om sorghum in die plek van mielies te gebruik vanweë
die negatiewe effek wat lokaliteit en die verloop van die seisoen op die voe-
dingswaarde van sorghum kan uitoefen en die moontlike voorkoms van tanniene
daarin. Dit, tesame met probleme rondom beskikbaarheid van die regte kwaliteit,
stoorspasie en ander praktiese probleme, plaas sorghum in ’n aansienlik swakker
posisie as mielies.
Ongeveer 55% van die sorghummeel- en moutvervaardigers is in die Gauteng
en Noordwes Provinsies gekonsentreer, gevolg deur die Limpopo Provinsie,
Noordoos-Vrystaat en die noordelike dele van KwaZulu-Natal. Omdat die groter
nywerhede sorghummout sowel as sorghummeel en ander sorghumprodukte
vervaardig, word al hierdie produkte normaalweg deur dieselfde distribusieka-
nale versprei. Die distribusienetwerk strek veel wyer as net die gebiede waar sor-
ghum gekweek en verwerk word. Daar is ook heelwat gebiede in Suid-Afrika waar
die verspreidingsnetwerke nog nie behoorlik gevestig is nie, wat ’n potensiaal vir
markuitbreiding vir sorghumprodukte skep.
Kwaliteit en gradering
Sorghum word volgens streng kwaliteitstandaarde as GM (GM1, GM2 en GM3), GH
(GH1 en GH2) en Ander, gradeer en die bemarking daarvan word streng beheer
deur regulasies wat ingevolge die Wet op Landbouprodukstandaarde van 1990 af-
gekondig is. Die regulasies maak ook voorsiening vir die wyse waarop sorghum
verpak en gemerk moet word en plaas ’n verbod op die verkoop van sorghum wat
enige bestanddeel bevat wat dit ongeskik vir menslike of dierlike gebruik sou maak.
Die Wet op Landbouprodukstandaarde van 1990 en die Wet op Voedingsmiddels,
Skoonheidsmiddels en Ontsmettingsmiddels van 1972 bevat ook spesifieke voor-
skrifte ten opsigte van voedselhigiëne en veiligheidstandaarde ten opsigte van
sorghumprodukte wat vir uitvoer bestem is.
Opberging
Sorghum word hoofsaaklik in kommersiële graansilo’s teen markverwante koste
opgeberg, waar dit skoongemaak en gegradeer kan word. Gewoonlik word enige
praktiese hoeveelheid graansorghum ontvang en hanteer, mits dit aan die Depar-
tement van Gesondheid se vereistes voldoen. Soos met ander graan, word die
kwaliteit en kwantiteit van die opgebergde sorghum gewoonlik deur die opberger
gewaarborg en kan die eienaar daarvan ’n silosertifikaat verkry wat vir verhande-
ling van die sorghum gebruik kan word.
Slegs 'n beperkte hoeveelheid sorghum vloei direk na die onderskeie marksektore,
aangesien slegs enkele verwerkers oor genoegsame losmaatfasiliteite beskik om
dit op te berg.
Navorsing
Sorghum is een van die gewasse waarop navorsing deur die LNR se Graangewas-
instituut te Potchefstroom gedoen word. Navorsingsprojekte op sorghum is aan-
vanklik gesamentlik deur die regering en eksterne bronne soos die Sorghumtrust
befonds. Die befondsing van navorsingsprojekte het egter met verloop van tyd
meer en meer problematies geword, namate die regering sy bydraes vir daardie
doel begin afskaal het en dit moeiliker geword het om fondse vir navorsing uit die
sorghumbedryf self te genereer.
Die Sorghumtrust maak bydraes vir navorsing aan instansies soos die LNR,
Graan SA, universiteite en nie-regeringsorganisasies. Die Sorghum Forum nooi
jaarliks alle relevante navorsingsinstellings uit om navorsingsvoorstelle aan die
forum voor te lê. Die forum se Navorsingsprojekkomitee evalueer en prioritiseer
die voorgestelde projekte volgens norme en kriteria wat deur die forum daargestel
is. Navorsers word die geleentheid gebied om die voorgestelde projekte te ver-
duidelik, waarna die Komitee sy aanbevelings aan die forum voorlê.