30 / 92
FOKUS
Bemesting
Spesiale
Julie 2015
28
Waar is my profyt heen?
D
ie wins wat ‘n graanprodusent vandag uit sy boerdery
kan kry, is in ‘n knyptang van stygende insetkoste en
graanpryse wat nie gunstig is nie. Planttyd is besig om
vinnig nader te kruip en die boerderyomgewing vir die
saaiprodusent is onduidelik dié komende seisoen.
Insetkoste moet doeltreffend bestuur word om te verseker dat
optimale winste gegenereer kan word onder moeilike ekonomiese
toestande. Omdat kunsmis 25% - 27% van die totale direk toedeel-
bare veranderlike insetkoste uitmaak, is dit die enkele grootste inset
vir die saaiprodusent.
Stikstof maak die grootste komponent van enige bemestingspro-
gram uit en by die finale besluit oor kunsmis, word die produsent
gewoonlik gedryf deur sy lande se toleransie vir risiko met sekere
stikstofbronne, versus die koste van die verskillende stikstofbronne.
Een van die belangrikste ekonomiese oorwegings is om die koste
per kilogram stikstof (N) te bereken.
Maksimum wins kan verkry word deur die regte stikstofbron vir
jou grondtipe te kies asook om die regte toedieningspraktyke te
volg. ‘n Produsent kan nie meer bekostig om ‘n ekstra bewerking te
doen net om stikstof toe te dien of om stikstof te verloor as gevolg
van loging of vervlugtiging nie.
Meer produsente verander hulle bemestingspraktyke om by hul
grondtipes aan te pas. Grondtipe bepaal die produsent se bewer-
king- en bemestingspraktyke asook die keuse van die stikstofbron.
Die grondtipe sal die antwoord gee of stikstof voor-plant uitgestrooi
moet word, ingewerk moet word of as topbemesting toegedien
behoort te word.
Ureum is verreweg die algemeenste bron van stikstof wat wêreld-
wyd gebruik word in N-gebaseerde kunsmisprodukte. Die pro-
bleem met ureum is dat die stikstof eers na ammoniakgas omskakel
voor ammonium en nitraat, wat veroorsaak dat groot hoeveel-
hede stikstof vervlugtig in die vorm van ammoniakgas.
Hierdie verskynsel is noemenswaardig aangesien die produsent
van mening is dat hy wel die regte ding doen deur met stikstof te
bemes, minwetende dat hierdie groot inset geen bydrae lewer tot
sy opbrengs nie weens die onsienlike verliese van juis dít waarin die
produsent investeer.
Jaarliks verloor saaiprodusente miljoene rande deur stikstof wat
uit die grond loog, veral op sanderige gronde of gronde wat uit ‘n
geloogde E-horison bestaan. Op hierdie tipe gronde is dit dus ‘n
risiko om KAN of ANO te gebruik, omdat 50% van die stikstof in die
bron alreeds in nitraatvorm is. ‘n Volgende oorsaak van stikstof-
verlies is vervlugtiging wat veroorsaak word deur urease. Urease
is verantwoordelik vir die omskakeling van ureum na ammoniakgas
wat dan omskakel na ammonium. Ureum wat op die grondopper-
vlak gestrooi word sonder dat dit dadelik in die grond gewas
word deur reën of besproeiing, vervlugtig in die vorm van ammo-
niakgas (NH
3
).
Daar is ‘n vinnige toets wat gedoen kan word om te wys hoeveel
stikstof deur vervlugtiging verlore gaan as ureum bo-op die grond
toegedien word: Neem ‘n klein botteltjie waarvan die deksel dig
seël en vul dit halfpad met klam grond uit jou tuin of land. Gooi ‘n
teelepel ureum bo-op die grond. Die ureum hoef nie natgemaak te
word nie en die deksel kan styf opgedraai word. Ná drie dae kan jy
die deksel oopmaak en aan die bottel ruik. Die reuk van ammoniak
sal jou asem wegslaan, wat ‘n duidelike bewys is dat die stikstof
reeds vrygelaat is en dat gewone ureum nie bo-op die grond ge-
strooi kan word nie.
Vir hierdie toets het ons twee produkte wat tans op die mark is
geneem – die een, ‘n kenmerkende rooi ureumkorrel. Met die oop-
maak van ons proef se botteltjies, het die botteltjie met die rooi
kunsmis amper geen ammoniakreuk gehad nie, wat daarop dui dat
geen of baie min vervlugtiging van stikstof plaasgevind het by die
rooi kunsmisproduk.
Twee vrae kan gevra word: Is alle ureum gebaseerde kunsmis die-
selfde en kan loging en vervlugtiging van stikstof beperk word?
Ons weet dat nitrifikasie inhibeerders baie suksesvol gebruik word
om die loging van nitraat te beperk. Die nitrifikasie inhibeerder
hou die stikstof langer in ammoniumvorm wat nie loog nie en die
omskakeling na nitraat is stadiger. Vir die eerste keer in Suid-Afrika
is daar nou ‘n ureum gebaseerde korrelkunsmis wat ook deur middel
van ‘n urease inhibeerder, die vervlugtiging van stikstof beperk
tydens die bogrondse toediening van die kunsmisproduk. So ‘n
produk skakel bewerkingstappe uit en bespaar op insetkoste. Hier-
die revolusionêre nuwe produk staan bekend as die rooi kunsmis.
Produk-inligting
JANNIE WILLEMSE,
Triomf
Twee identiese lugdigte houers met klam grond en twee verskillende kunsmisprodukte bo-op
die grond.
“
Insetkoste moet
doeltreffend bestuur
word om te ver-
seker dat optimale
winste gegenereer
kan word...
“