95 / 124
93
September 2017
Plaaslik het nuwe rekords vanjaar gespat wat beide mielie- sowel
as sojaboonproduksie betref. Mielieproduksie word volgens die
Nasionale Oesskattingskomitee (NOK) se sesde produksieskatting
op 15,97 miljoen ton geskat, terwyl die sojaboonproduksie in die-
selfde skatting op 1,34 miljoen ton gelaat was.
Dit verteenwoordig groot voorraadvlakke vir hierdie gewasse en
die grootste fokuspunt vir mielies is die tempo van uitvoere, terwyl
dié van sojabone op die tempo van verwerking fokus. Die sonneblom-
produksie van die afgelope twee seisoene was ook redelik gunstig
en SAGIS rapporteer aansienlik meer voorrade jaar tot datum.
Winsgewendheid
Winsgewendheid is vir produsente ‘n belangrike oorweging wan-
neer hul met gewasbeplanning begin. Dit is belangrik dat produsen-
te – veral in ‘n jaar soos vanjaar – goed vertroud moet wees met die
koste van produksie vir die verskillende gewasse sodat hulle die be-
rekeninge kan maak om vas te stel presies waar die gelykbreekpunt
van elke bedryfstak is.
Deur dít vas te stel, sal dit die produsent se besluit in terme van ge-
wasbeplanning, asook moontlike bemarking, vergemaklik.
Tabel 1
toon die gemiddelde prysverhouding om gelyk te breek tussen soja-
bone en sonneblomsaad vergeleke met mielies. Dit is bereken deur
gebruik te maak van die gemiddelde produksiebegrotings van die
verskillende streke in Suid-Afrika en weerspieël die gemiddelde ge-
lykbreekprysverhoudings van hierdie gewasse.
Die prysverhoudings tussen die kommoditeite toon dat die pryse
van oliesade ten minste ongeveer 1,8 keer hoër as die mielieprys
moet wees om teen gemiddelde opbrengste vir die gewasse gelyk te
breek. Die prysverhoudings verskil van streek tot streek, asook van
plaas tot plaas, soos die kostes en die opbrengste verskil en daarom
is bloot ‘n gemiddeld in hierdie berekenings gebruik. Die gemiddeld
is egter steeds ‘n goeie riglyn.
Grafiek 1
en
Grafiek 2
toon die prysverhoudings tussen die soja-
boon en sonneblom Mei 2018-kontrak teenoor die wit- en geelmielie
Julie 2018-leweringskontrak. Uit hierdie grafieke is dit duidelik dat
die prysverhoudings tussen hierdie gewasse vir die volgende sei-
soen positief is – met die huidige verhoudings wat gemiddeld
ongeveer 2,3 vir witmielies gemeet teen beide sojabone en sonne-
blomme beloop, terwyl die sojaboon-en-sonneblom-geelmieliever-
houding ongeveer 2,4 beloop.
Bemarking
Die bemarking van grane is een aspek wat produsente in hierdie
komende seisoen nie moet geringskat nie. Deurlopende bemarking
en verskansing van grane gaan ‘n kardinale rol in die winsgewend-
heid van elke bedryfstak speel.
Produsente gaan eenvoudige bemarkings- en verskansingsplanne
moet oorweeg, waar inkomste per hektaar eerder as prys per ton
die bepalende faktor moet wees. Goeie kennis en vertroudheid met
die plaas se kostes en die gelykbreekpunte van die verskillende
bedryfstakke sal die produsent in staat stel om beter bemarkings-
besluite vir die komende seisoen te neem en produsente moet daar-
om die geleenthede in die mark benut sou hulle voorkom.
Groot voorrade van die verskillende gewasse kan die mark redelik
sterk onder druk hou en produsente moet primêr daarop fokus om
sover moontlik hul produksiekoste te dek.
Ten slotte
Dit is welbekend dat die komende seisoen uitdagings vir produsente
gaan inhou – met pryse wat onder druk is as gevolg van die groot
oeste wat hierdie jaar gesien is. Daarom is dit vir produsente be-
langrik om in hierdie komende seisoen deeglike risikobestuur toe te
pas – veral wat faktore soos prysrisiko, wat wel tot ‘n mate bestuur
kan word, betref.
Die prysrisiko kan tot ‘n groot mate deur produsente bestuur word
deur gebruik te maak van verskeie alternatiewe soos verskansing
en diversifikasie van gewasse. Dit is egter ook vir produsente belang-
rik om alternatiewe te kies waarmee hulle deeglik vertroud is en
wat behoorlik inpas by hul bestuurspraktyke en plaasstrukture.
Grafiek 1: Sojaboon Mei 2018 teenoor wit- en geelmielies vir lewering
in Julie 2018.
Bron: Safex en eie berekeninge
Grafiek 2: Sonneblom Mei 2018 teenoor wit- en geelmielies vir lewering
in Julie 2018.
Bron: Safex en eie berekeninge
Vrywaring
Sover moontlik is alles gedoen om die akkuraatheid van hierdie inligting te verseker. Graan SA aanvaar egter geen
verantwoordelikheid vir enige skade of verliese wat gely word as gevolg van die gebruik van hierdie inligting nie.