100 / 124
September 2017
98
Die effek van wisselbou op die opbrengs
van mielies en ander gewasse
W
isselbou het oor ‘n aantal jare
getoon dat dit ‘n voordeel
vir albei gewasse in die wis-
selboustelsel inhou en dit
daarom ekonomies beter presteer as ‘n
monokultuurstelsel. Gewoonlik is die gewas
se wortelstelsel in ‘n wisselboustelsel
betreklik skoner met minder vlekke op die
wortels as in ‘n monokultuurstelsel. Veral
waar oorlê in die stelsel teenwoordig is,
is die opbrengste aansienlik beter as in ‘n
monokultuurstelsel.
In proewe op die Wildebeesfontein Proef-
plaas is wisselbou en die effek daarvan op
opbrengs al sedert die 1979/1980-seisoen
ondersoek.
In
Tabel 1
is dit ook opvallend dat daar
groot variasie tussen seisoene kan wees.
In sekere jare was die verskil besonder
klein en in ander jare was die verskil weer
groter. Uit die ondersoek het dit geblyk dat
waar die land skoon gemaak is net nadat
die gewas geoes is, die effek op opbrengs
met die daaropvolgende gewas groter was.
Die vermoede het bestaan dat oorgedraag-
de vog ‘n kardinale rol in die wisselbou-
effek speel en dit is opgevolg met nog
‘n proef waar daarop gefokus is om vog-
oordrag te beheer. In
Tabel 2
word die
resultate aangedui en is dit duidelik dat
hoe meer vog oorgedra word, des te groter
was die daaropvolgende mielie-oes.
Ten spyte daarvan dat die grondtipe in
die proef ‘n Hutton-vorm is, wat eintlik ‘n
droë grondtipe is en nie regtig geskik is vir
stoor van vog nie, het dit steeds verskille
getoon. Met die braakland is daar gepoog
om regdeur die seisoen vog op te gaar.
Met die plant van koring vanaf Januarie en
met die plant van droëbone vanaf April is
vog opgegaar.
Uit die tabel blyk dit ook dat hoe meer
vog oorgedra is, des te groter was die
opbrengs. Dit is ook opvallend dat die
verskille tussen die wisselboupraktyke in
die 1989/1990-seisoen, wanneer bo-nor-
male reën aangeteken is, glad nie bete-
kenisvol was nie.
Hierdie proewe is verder opgevolg om te
bepaal wat die effek van wisselbou op die
opbrengs van droëbone sou wees in só ‘n
geval. In
Tabel 3
word die data weergegee.
Dit is opvallend dat die effek op opbrengs
hoër was waar die persele gelaat is om
meer vog te stoor, wat weer eens die ver-
moede bevestig dat oorgedraagde vog ‘n
betreklik groter rol in wisselbou speel as
wat die meeste produsente besef.
Hierdie proewe word ook ondersteun deur
LNR-Kleingraan, soos deur mnr Pietman
Botha gerapporteer in
SA Graan/Grain
van
Mei 2013 en soos opgesom in
Tabel 4
.
Hieruit is dit nogeens duidelik dat die bruto
marges gerealiseer in só ‘n wisselboustel-
sel, soos deur Botha uitgewys, hoër is as
in ‘n monokultuurstelsel en dat daar eko-
nomiese voordeel daarin opgesluit lê.
Produsente moet in gedagte hou dat daar
altyd in ‘n stelsel geproduseer word. Op
die einde moet die koste en die wins per
hektaar vir die hele plaas uitgedruk word.
In die maak van só ‘n som moet nie net
die bruto marge per hektaar bestudeer
word nie, maar moet die vaste koste ook
in aanmerking geneem word. Gewoonlik
sal daar met minder masjinerie binne ‘n
wisselboustelsel oor die weg gekom kan
word.
Dit is bloot omdat die oes en plant, asook
die bewerkingsvensters, deur wisselbou
verleng word. Daarom kan daar redelik
maklik met minder kilowatt en minder of
kleiner stropers oor die weg gekom word.
Produsente in die Oos-Vrystaat wat lande
laat braak lê vir koringverbouing se kilowatt
per hektaar is aansienlik minder as dié
van produsente in Mpumalanga, waar
die plantvenster betreklik vroeg en uiters
kort is.
Dit maak dus ekonomiese sin om ‘n wis-
selbouprogram te implementeer en in stand
te hou.
Vir enige navrae kontak Sakkie Koster by
083 678 8485.
OP PLAASVLAK
Wisselbou / Mielies / Droëbone / Sojabone / Koring
Bestuurspraktyke
SAKKIE KOSTER,
agronoom, Pioneer HiBred
SEISOEN MIELIES OP MIELIES MIELIES OP SOJABONE MIELIES VERSKIL
1979/1980
8,75
8,76
0,01
1980/1981
7,36
7,56
0,20
1981/1982
2,67
3,00
0,33
1982/1983
3,76
3,76
0,00
1983/1984
6,26
6,39
0,13
Gemiddeld
5,76
5,89
0,13
SEISOEN MIELIES OP MIELIES MIELIES OP DROËBONE MIELIES VERSKIL
1984/1985
0,61
0,91
0,30
1985/1986
6,28
7,31
1,03
1986/1987
4,75
6,50
1,75
1987/1988
4,41
5,83
1,42
1988/1989
5,79
7,06
1,27
1989/1990
5,65
6,63
0,98
1990/1991
7,41
7,77
0,36
1991/1992
2,64
4,11
1,47
1992/1993
3,35
5,07
1,72
1993/1994
6,14
7,78
1,64
1994/1995
3,30
3,65
0,35
Gemiddeld
4,58
5,69
1,12
TABEL 1: DIE OPBRENGS VAN MIELIES IN ‘N WISSELBOUSTELSEL MET SOJABONE EN
DROËBONE OOR VERSKEIE JARE IN T/HA.