27 / 64
25
verwerk. Dit sal dalk beter wees om sommer met die ontwerp
van die verwerkingsfasiliteite reeds hiervoor voorsiening te maak
en dan in die produksie in te groei.
Wat van die afvalstowwe?
Met waardetoevoeging is daar altyd afvalprodukte, byvoorbeeld
die mis van ‘n voerkraal of die semels in ‘n meule. Die vraag is hoe
kan hierdie afvalstowwe omgesit word in ‘n finansiële voordeel vir
die besigheid – vir beide die verwerkings- asook die boerdery-
besigheid. Voorts sal hierdie afvalstowwe in die bepaling van die
prys van inkope en verkope opgeneem moet word.
Die verbruiker is koning
Onthou net: Die verbruiker is koning. Hy het die geld in sy sak en
hy besluit vir wat en vir wie hy dit gee. As die verbruiker baie van
‘n produk hou, sal hy dalk bereid wees om meer daarvoor te betaal,
maar gewoonlik wil hy waarde vir sy geld hê.
Die verbruikers vereis ook toenemend dat daar naspeurbaarheid
van die produk moet wees. Hy wil weet dat die grondbone wat
hy koop aan die nodige standaarde voldoen en hy moet dit kan
kontroleer as hy wil. Dieselfde vereistes word toenemend vir meer
en meer produkte vereis.
Maak seker watter wette betrekking het op jou nuwe besigheid
en produkte in terme van voedselveiligheid, naspeurbaarheid,
inligtingbeskerming, arbeidswette, verbruikerswette en talle ander
vereistes – dat jy dit verstaan en daaraan voldoen.
Daar is baie wette waaraan voldoen moet word wat waardetoe-
voeging op produkte betref. Die bestuur van hierdie wette neem
baie tyd in beslag.
Insetverskaffers
Net soos die verbruiker koning is, sal die insetverskaffers ook hul
produkte teen die beste pryse verkoop. Maak seker dat die insette
altyd teen die regte pryse beskikbaar is en dat die fabriek reg
geposisioneer is om vervoerkoste vanaf die insetverskaffer of op-
berger en aan die verbruiker te minimaliseer.
Maak seker dat die pryse wat vir die insette betaal word, realis-
ties is sodat die besigheid winsgewend bedryf kan word. As pro-
dukte ingekoop word, maak seker dat die nodige fondse betyds
beskikbaar is. Soos in die boerdery, moet die waardetoevoe-
gingsvertakking ook sy eie kontantvloeibegroting opstel en moet
die kontantvloei bestuur word. ‘n Afsonderlike bankrekening is ver-
seker ‘n vereiste.
Waardetoevoeging is ‘n besigheid met baie hoë risiko’s en lae
winste. Toetrede van kompetisie is redelik maklik – wat die pro-
dukpryse en die grondstofpryse sal beïnvloed. Die ekonomie van
skaal kan dalk ‘n mate van beskerming gee, maar produkkwaliteit
en prys is van kardinale belang.
‘n Waardetoevoegingsbesigheid is meer blootgestel aan eksterne
faktore as ‘n boerdery. ‘n Verandering in die politieke, ekonomiese,
sosiale en maatskaplike omgewings syfer baie vinniger deur na die
besigheid. Die besigheid moet homself rat om hierdie verande-
ring die hoof te bied. Planne moet in plek wees as daar dalk ‘n staking
van werknemers is of as die klante se kooppatrone verander.
Kapitaal
Enige besigheid benodig fondse: Hetsy om kapitaalitems te koop
of vir bedryfskapitaal. Die bedryfskapitaal kan dramaties verhoog
as die grondstofpryse verhoog. Hierdie verhoging vat tyd om deur
te werk na die verbruiker en die verhoging moet derhalwe gefinan-
sier word. Sonder die nodige fondse om hierdie besigheid te bedryf,
is alles net ‘n mooi droom.
Kontantvloei is die eerste prys. Daar moet genoeg fondse beskik-
baar wees om rou produkte te koop, die produksie aan die gang
te hou en produkte op ‘n rak te kan dra. Voorsiening moet gemaak
word vir debiteure en verwerkte voorraad – dit is albei elemente wat
kontant verteer.
Dit kan soms ‘n ruk neem om gelyk te breek en enige aanvangs-
verliese en kapitaalbesteding moet gefinansier kan word of deur die
eienaar gedra word.
Ja, dit is so dat as die produksie volwaardig aan die gang is,
kontantvloei bestendig sal word, maar omdat die aankoop- en
verkoopspryse nie gelyk verander nie, sal die winsgewendheid baie
varieer.
Ongelukkig het die nuwe verwerkingsbesigheid ‘n invloed op
die kontantvloei van die boerderybesigheid. Maak seker dat die
boerderybesigheid se kontantvloei die effek van die verwerkings-
besigheid ook insluit. Dit kan gebeur dat die boerdery dalk ses
maande moet wag voor die fondse inkom om sy krediteure af te los.
Rekordhouding belangrik
Laastens, net soos in die boerdery, is rekordhouding van kardinale
belang. Hierdie inligting moet op datum wees en gebruik word om
die besigheid te bestuur en om foute vroeg op te spoor en reg te
stel. Debiteure is en bly ‘n probleem. Hou hulle op datum, sorg
dat hulle op tyd betaal en maak voorsiening vir ‘n gedeelte wat nie
ingevorder kan word nie.
Uit die bogemelde is dit duidelik dat dit nie maklik is om in die
verwerkingsbedryf te wees nie. Hierdie is net ‘n opsomming van
sommige van die kritiese aspekte waaraan aandag gegee moet
word en van die groot slaggate wat die besigheid kan kelder.
Kontak gerus vir Pietman Botha by 082 759 2991 indien jy meer in-
ligting oor die onderwerp benodig.
June 2016
Om ‘n waardetoevoegingsprojek te maak werk, verg baie goeie beplanning.