26 / 64
24
Wees bedag op
DIÉ SLAGGATE
‘n
“waardetoevoegingsplan” klink altyd goed – tot dit begin
skeefloop, dan is dit ‘n groot en duur gemors wat die be-
staande besigheid maklik groot skade kan berokken. Om ‘n
waardetoevoegingsprojek te maak werk, verg sorgvuldige
beplanning, volgehoue kwaliteit produksie, knap bestuur en sekerlik
die belangrikste: Baie goeie markontleding en bemarking. Verder is
langtermyn-vooruitbeplanning van kardinale belang.
Geleentheid om geld te maak
Waardetoevoeging word gewoonlik oorweeg en geïmplementeer
om ‘n toekomstige bedreiging vir die boerdery-onderneming om te
skakel in ‘n geleentheid om geld te maak en te kan bly voortbestaan.
Net só sal daar vir die waardetoevoegingbesigheid weer nuwe ge-
leenthede ontstaan, wat ook benut kan word.
Mense dink dikwels die prys waarteen byvoorbeeld mieliemeel in
‘n kettingwinkel verkoop word, die prys sal wees wat hulle vir hul
geproduseerde meel gaan ontvang. Dit is ‘n groot fout. Verwerkers
kry nie naastenby daardie pryse nie. Baie kostes en winste word
nog in die verspreidings- en bemarkingsketting bygevoeg. Die
winste wat veral op waardetoegevoegde produkte gemaak word, is
maar laag en daarom is volgehoue hoë omsette van produkte baie
belangrik.
Kundigheid
Een van die sleutelvereistes vir sukses, is die inbring van kun-
digheid en spesialisasie. Maak gebruik van kundige persone om
die uitvoerbaarheidstudie en markontleding te doen. Gebruik
ook kundiges om die fisiese en finansiële beplanning vir die
nuwe besigheid te doen en aan te beveel watter infrastruktuur en
masjinerie aangeskaf moet word, asook watter personeelposte
geskep en wanneer dit gevul moet word.
Hierdie aspek is krities, omdat ‘n fout hierin die besigheid van die
begin af kan kelder. By die aanstelling van personeel, maak seker
dat kundige werkers aangestel word: ‘n Bestuurder, rekenmeester,
debiteure- en krediteureklerke en personeelbestuurders is voor-
beelde van personeel wat aangestel moet word – en sulke kundiges
kos geld.
Pasop vir kruissubsidie
Dit is van kardinale belang dat die verwerkingsvertakking so
vinnig moontlik op sy eie voete moet kom – wat beteken dat daar
afsonderlike stelle boeke en bestuur moet wees. Hierdie nuwe
besigheid is ‘n besigheid op sy eie en daarom moet kruissubsidie
voorkom word.
Die werkslas en druk van die bestuur van die huidige boerderybe-
sigheid gaan ook verhoog as daar op ‘n nuwe waardetoevoe-
gingsbedryf besluit word. Waardetoevoeging is niks anders as ‘n
vertakking wat ekstra hoë bestuursintensiewe aandag benodig
nie. As hierdie nuwe vertakking nie by die bestaande boerdery-
besigheid en bestuur inpas nie, gaan iets skade ly. As eienaar sal
jou taak van toesighouding en beplanning toenemend belangrik
raak en ook meer van jou tyd in beslag neem.
Trek spesialiste in
Deur spesialiste toe te laat om hul spesialis-kundigheid tot jou
voordeel toe te pas, verhoog die winsgewendheid van die besig-
heid omdat hulle die effektiwiteit en doeltreffendheid verbeter. Die
twee is saam die boublokke van ‘n suksesvolle besigheid.
Die spesialiste moet sorg dat die produksie met die vraag ooreen-
stem en dat kwaliteit gehandhaaf word. Spesialiste neem nie jou
verantwoordelikheid ten opsigte van beplanning en kontrole weg nie
– jy het nou net hulp op daardie spesifieke gebiede.
Besigheidsplan
‘n Volledige besigheidsplan wat alle aspekte en gepaardgaande
risiko’s insluit, moet opgestel word voor daar tot waardetoevoe-
ging toegetree word. As dit nie op papier werk nie, is die kans dat
dit in die praktyk gaan werk, bitter skraal. Hierdie besigheidsplan
moet gereeld gekontroleer en aangepas word as die waardetoevoe-
gingsbesigheid eers aan die gang is.
Markontleding
Die proses om te bepaal tot watter bedryf toegetree moet word,
val saam met die ontleding van die mark en spesifiek die behoefte
wat jou produk gaan bevredig, asook die bemarkingsomgewing
waarbinne die besigheid val. Gegewe hierdie realiteite, sal dit sin
maak om die langtermyn-winsgewendheid ook te ontleed.
Dit is belangrik om te weet hoe groot die mark in der waarheid is,
wie en hoeveel kompetisie daar is en wat jou kompeterende voor-
dele sal wees.
Die verwagte veranderinge van smake en voorkeure van die ver-
bruikers moet ook in aanmerking geneem word. Verbruikers se
eienskappe moet ook ontleed word, met ander woorde: Is hulle
pryssensitief, kwaliteitbewus, gemakgeoriënteerd of tegnologies
ingestel? Dit sal die toekoms van jou produkte bepaal.
Vir bemarking is dit belangrik om die regte produk, teen die regte
prys, op die regte tyd, by die regte verbruiker met die spesifieke
behoefte uit te kry.
Watter ondernemingsvorm?
Die ondernemingsvorm wat jy vir jou besigheid kies, is net so
belangrik. Maak gebruik van kenners om jou hiermee te help. Dit
is belangrik om te weet watter effek die besighede op mekaar
gaan hê as daar dalk byvoorbeeld ‘n droogte is en een van die afde-
lings ‘n verlies maak en of en hoe opgehoopte belastingverliese
benut kan word.
Die ondernemingsgrootte en produksiekapasiteit is belangrik.
Maak ook voorsiening om insette van buite te kan inkoop en te kan
FOKUS
Waardetoevoeging
Spesiale
PIETMAN BOTHA,
SA Graan/Grain
medewerker
Junie 2016