66 / 116
Oliesademarkvooruitsigte
o
liesade, soos sonneblom en sojabone, wat die twee ver-
naamste oliesade is wat plaaslik verbou word, het aller-
weë bekend gestaan as alternatiewe gewasse vir mielies
in Suid-Afrika.
Gedurende tye wanneer die seisoen effe laat is en die
planttyd vir mielies min en riskant begin raak, neig produsente om
oor te skakel na oliesade – veral sonneblom. Die korter groeiseisoen
vir oliesade, sowel as die laer insetkoste, maak dit in baie gevalle
vir produsente aanloklik om eerder oor te skakel na oliesade tydens
tye wanneer die produksie van mielies ‘n uitdaging is.
Dit het egter begin verander en die produksie van oliesade het oor
die afgelope paar jaar veral onder wisselboustelsels toegeneem.
Oliesade, en veral sojabone, word nie meer net as alternatief vir
mielies gesien nie, maar die produksie sowel as die vraag na soja-
bone het begin toeneem. Sojaboonverbouing raak al hoe belangriker
in Suid-Afrika.
Internasionale marktoestande
Die plaaslike mark word tot ‘n groot mate steeds deur die interna-
sionale mark beïnvloed en dit is belangrik om die internasionale
oorsig oor die mark in gedagte te hou. Daar is egter heelwat on-
sekerheid in die internasionale sojaboonmarkte. In die VSA lyk die
oes belowend en die vooruitsig is dat die VSA ‘n groot oes in die
2016/2017-seisoen gaan hê, wat relatief naby aan die rekordoes-
vlakke van die vorige twee jaar behoort te wees.
Vooruitsigte is egter baie afhanklik van die weersomstandighede
gedurende Augustus. Alhoewel die pryse baie volatiel was en teen
redelike hoë vlakke verhandel het, het die Amerikaanse pryse effe
gedaal met die huidige vooruitsigte van goeie opbrengste in die
VSA. Die globale sojaboonproduksie word steeds op rekordvlakke
vir die 2016/2017-seisoen geskat met ‘n 3% toename in die jaar op
jaar-vlakke. Die sojabooninvoere is onveranderd gelaat, terwyl die
uitvoere aansienlik gedaal het as gevolg van die laer uitvoerbare
voorraadvlakke in Brasilië – asook die Oekraïne – wat die groter
Amerikaanse uitvoere uitgekanselleer het.
Die globale voorraadvlakke is noemenswaardig laer met die
vooruitsigte van laer oeste vir Brasilië, Uruguay en China vir die
2015/2016-bemarkingsjaar. Gegewe die kleiner uitvoersyfers so-
wel as die swakker produksie in Suid-Amerika, asook die hoër VSA
persgetalle en uitvoere, is die vooruitsigte dat die VSA, Brasilië en
China die nuwe bemarkingseisoen met laer as verwagte voorraad-
vlakke gaan ingaan.
Internasionale verhandelingsvooruitsigte vir sojabone in die
2016/2017-bemarkingseisoen lyk soos volg:
Die VSA-uitvoere sal na verwagting styg met ongeveer
409 000 ton tot 51,7 miljoen ton, wat ‘n sterk globale vraag
reflekteer.
Brasilië se uitvoere sal na verwagting daal met ongeveer
500 000 ton na 59,7 miljoen ton as gevolg van die verwagte laer
2015/2016-voorraadvlakke.
Die Oekraïne se uitvoere sal na verwagting daal met ongeveer
500 000 ton tot 2,8 miljoen ton as gevolg van verwagte laer
voorraadvlakke aan die einde van die 2015/2016-bemarking-
seisoen.
Die verwagting is dat die wêreldvraag na sojabone rekordvlakke
kan bereik in die 2016/2017-seisoen met vrese wat ontstaan in
die mark dat daar logistieke probleme by die VSA se uitvoerders
kan ontstaan en daar moontlike bottelnekke met die uitvoere kan
ontstaan. Die vooruitsigte is dat daar ook ‘n groot wêreldvraag
na Amerikaanse grane behoort te wees. Die internasionale pryse
kan dus hierdeur ondersteun word en ‘n moontlike sywaartse tot
bulmark kan op internasionale sojaboonpryse verwag word.
Plaaslike markvooruitsigte
Volgens die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) behoort
die binnelandse sojaboonverbruik in 2024 toe te neem tot en met ‘n
2,2 miljoen ton per jaar. Dit is ‘n styging van nagenoeg 120% vanaf
die huidige (2015) gemiddelde verbruik van 1 miljoen ton per jaar. Dit
dui egter op ‘n groeiende mark wat die noodsaaklikheid van die groei
in produksie en produksietegnologieë beklemtoon om sodoende te
voldoen aan die groeiende vraag na sojabone.
Grafiek 1
toon die
totale oppervlakte geplant teenoor die produksie van sojabone vanaf
2000/2001 tot en met 2015/2016.
Uit Grafiek 1 is dit duidelik dat daar ‘n stygende tendens in die
oppervlakte geplant, sowel as die produksie van sojabone oor hier-
die tydperk is. Die skerp daling in die oppervlakte aangeplant en die
produksie in die 2015/2016-seisoen kan toegeskryf word aan die
knellende droogte wat gedurende hierdie produksieseisoen oor die
grootste gedeelte van Suid-Afrika geheers het.
Aanplantings en produksie van alle gewasse in Suid-Afrika is in hier-
die produksieseisoen negatief deur die droogte beïnvloed.
Tabel 1
toon die Suid-Afrikaanse sojaboon vraag en -aanbod. Die vergrootte
Suid-Afrikaanse sojaboonperskapasiteit bring mee dat die plaas-
like vraag na sojabone toeneem. Dit is duidelik uit die vraag en aan-
bod-syfers in Tabel 1 dat Suid-Afrika tot 300 000 ton sojabone in
die 2016/2017-seisoen sal moet invoer, wat beteken dat die Suid-
Afrikaanse invoere 140% meer sal wees as in die 2015/2016-seisoen.
Die groter hoeveelheid invoere sal veroorsaak dat die plaaslike soja-
boonpryse nader aan invoerpariteitspryse verhandel en dus behoort
die internasionale pryse tesame met die wisselkoers ‘n noemens-
waardige impak op die Suid-Afrikaanse pryse te hê.
Prysverhoudings
Met die markvooruitsigte is dit egter noodsaaklik dat produsente
hulle oorwegings goed moet doen wanneer daar besluite vir die
komende produksieseisoen geneem word. Prysverhoudings kan ‘n
DIRK STRYDOM,
bestuurder: Graanekonomie en Bemarking, Graan SA en
LUAN VAN DER WALT,
ekonoom: Graan SA
GRAANMARK
-oorsig
– 11 Julie 2016
Augustus 2016
64
Sojabone
Mini
FOKUS