80 / 132
September 2018
78
Tabel 1 illustreer verder die uiteensetting
van insetkoste vir die verbouing van
sojabone en sonneblom. Aannames wat
met die opstel van die sojaboonbegroting
gemaak is, is dat 50% van die saad deur
produsente teruggehou is, terwyl die ander
50% gesertifiseerde saad is.
Die begroting sluit ook ‘n koste vir N, P en
K in. Gegewe die insetkoste (vaste plus
veranderlike koste), soos wat in Tabel 1 vir
sojabone aangetoon is, en die gemelde
Safex-prys, moet ‘n opbrengs van ongeveer
1,86 t/ha in die Oos-Vrystaat en 2,01 t/ha in
die Oostelike Hoëveld behaal word om gelyk
te breek.
In die geval van sonneblom, lyk die prentjie
ietwat beter. Die gelykbreekopbrengs en
Safex-prys kan in Tabel 1 gesien word.
Grafiek 1
op bladsy 77 toon die inligting
soos in grafiekformaat in Tabel 1 geïllu
streer en bereken. In Grafiek 1 word ‘n
bruto marge (blou staaf = slegs verander
like koste)-vergelyking, sowel as ‘n netto
marge (rooi staaf = veranderlike plus vaste
koste)-vergelyking tussen dié gewasse
getoon.
Opsommend toon die grafiek dat, met die
inagneming van totale produksiekoste, dit
feitlik onmoontlik is dat produsente mielies
teen dié mieliepryse, gegewe dié insetkos
te, winsgewend kan aanplant. Sodra die
vastekostekomponent by mielies ingesluit
word, lyk die winsgewendheidsituasie on
der geweldige druk.
In die grafiek is dit opmerklik dat sonne
blom en sojabone se winsgewendheid beter
as dié van mielies is.
Westelike produksiestreek
In
Tabel 2
op bladsy 79 word beraamde
produksiekostes vir die westelike dele van
die land (Noordwes Provinsie en Noord
wes- en Sentraal-Vrystaat) uiteengesit,
Opsies vir winsgewende graanproduksie
op plaasvlak
Bestuurspraktyke
OOS-VRYSTAAT
OOSTELIKE HOËVELD
MIELIES
SONNEBLOM SOJABONE
MIELIES
SOJABONE
INKOMSTE
Beplande opbrengs (t/ha)
5,00
2,00
1,80
6,00
2,20
Safex-prys (beste graad) (R/ton)
R2 300
R4 750
R4 850
R2 300
R4 850
Aftrekkings (R/ton)
R313
R363
R63
R289
R59
Produsenteprys (R/ton)
R1 987
R4 387
R4 787
R2 011
R4 791
Bruto inkomste (R/ha)
R9 935
R8 774
R8 617
R12 066
R10 540
VERANDERLIKE KOSTES
Saad
R1 709
R499
R857
R2 231
R1 027
Kunsmis
R2 073
R1 974
R1 187
R3 043
R2 051
Kalk
R530
R0
R0
R200
R0
Brandstof
R1 072
R1 025
R767
R1 075
R918
Herstelwerk
R901
R874
R630
R673
R500
Onkruiddoders
R697
R534
R893
R996
R901
Plaagdoder
R511
R24
R646
R603
R252
Insetversekering
R194
R200
R280
R235
R187
Graanprysverskansing
R817
R307
R337
R965
R347
Oesversekering
R312
R386
R869
R457
R364
Lugspuit
-
-
R125
-
-
Los arbeid
R192
-
-
R192
R192
Produksiekredietrente
R770
R335
R379
R613
R387
Totale veranderlike koste (R/ha)
R9 777
R6 158
R6 970
R11 282
R7 126
Totale vaste koste (R/ha)
R2 599
R2 078
R1 933
R2 533
R2 098
Totale koste (R/ha)
R12 377
R8 236
R8 902
R15 231
R9 620
Bruto marge (R/ha)
R158
R2 616
R1 647
R784
R3 414
Netto marge (R/ha)
-R2 442
R538
-R286
-R3 165
R920
GELYKBREEK (slegs veranderlike koste)
Opbrengs (t/ha)
4,92
1,40
1,46
5,61
1,49
Safex-prys (R/ton)
2 268
3 442
3 935
2 169
3 298
GELYKBREEK (veranderlike + vaste koste)
Opbrengs (t/ha)
6,23
1,88
1,86
7,57
2,01
Safex-prys (R/ton)
2 788
4 481
5 009
2 828
4 432
Tabel 1: Beraamde produksiekoste vir die oostelike dele van die land – 2018/2019-produksieseisoen.