79 / 132
het die samestelling van N, P en K in die
mieliebegrotings met amper 20% op ‘n
jaargrondslag gestyg.
Met die berekening van byvoorbeeld
brandstofkoste is vooruitskattings met
behulp van toekomstige rand/dollar-wis
selkoerse en toekomstige ruoliepryse vas
gestel (September 2018, Desember 2018 en
Junie 2019). Dit is ‘n groot uitdaging om die
toekomstige brandstofprys te bepaal, maar
‘n styging van ongeveer 22% is gebruik,
terwyl sekere chemiese produkte tot en met
30% gestyg het.
Kostestruktuur van
begrotings
Die kostestruktuur van die begrotings is
uit veranderlike en vaste koste saamgestel.
In die begrotings is veranderlike koste
byvoorbeeld saad, kunsmis, onkruiddoder
en diesel. Hierdie koste verander soos daar
meer of minder van die inset gebruik word.
Neem kennis dat koste soos byvoorbeeld
verskansingskoste, bemarkingskoste en
oesversekering – om net ‘n paar te noem
– deel van dié koste uitmaak. Indien jy nie
van sekere kostes gebruik maak nie, kan jy
dit van die totale veranderlike koste aftrek.
Vaste of oorhoofse koste is uitgawes wat
aangegaan moet word – of daar gepro
duseer word al dan nie. Alhoewel vaste
koste drasties van produsent tot produ-
sent verskil, word ‘n gemiddelde bedrag
daarvoor voorsien om ‘n beraamde totale
produksiekoste te bereken. Hierdie koste
moet by die veranderlike koste per hektaar
getel word om die totale produksiekoste
te bereken.
Produksiekoste-
uiteensetting en wins
gewendheidsvergelyking
In dié artikel word drie tabelle en drie
grafieke gepubliseer. In elk van die ta
belle word beraamde produksiekostes
(veranderlike sowel as vaste koste) vir die
komende produksieseisoen (2018/2019) uit
eengesit. Die tabelle en grafieke vergelyk
die insetkoste per item, gelykbreekpryse
en opbrengste, asook bruto marges, met
mekaar.
Oostelike produksiestreek
In
Tabel 1
op bladsy 78 word die produk
siekostes vir die oostelike dele van die
land (Oos-Vrystaat en Oostelike Hoëveld)
uiteengesit. Die produksiekoste van mielies,
sonneblom en sojabone met onderskeie
opbrengsmikpunte vir die Oos-Vrystaat
word vergelyk, terwyl mielies en sojabone
in die Oostelike Hoëveld vergelyk word.
Volgens Graan SA se produksiekostebe
rekeninge beloop die veranderlike koste
om mielies in die Oos-Vrystaat, vir ‘n
5 t/ha opbrengsmikpunt te produseer,
±R9 777/ha, terwyl dit ±R11 282/ha vir ‘n
6 t/ha-opbrengsmikpunt in die Oostelike
Hoëveld is.
Indien die Safex-prys teen die beraamde
begrote insetkoste (uitgesluit vaste koste)
realiseer, moet ‘n produsent in die Oos-Vry
staat 4,92 t/ha stroop om gelyk te breek,
waar ‘n produsent in die Oostelike Hoëveld
5,61 t/ha moet stroop.
Die uitdaging en bekommernis kom voor
waar die gelykbreekopbrengste vir die to-
tale kostes (ingesluit vaste koste) bereken
word: Mielie-opbrengste van 6,23 t/ha en
7,57 t/ha onderskeidelik moet gestroop
word – wat ver bogemiddeld en bykans
onrealisties is.
77
September 2018
Grafiek 1: Margevergelyking tussen gewasse vir die Oos-Vrystaat en Oostelike Hoëveld (R/ha).
Grafiek 2: Margevergelyking tussen gewasse vir die Noordwes Provinsie en
Noordwes- en Sentraal-Vrystaat (R/ha).
Grafiek 3: Margevergelyking tussen gewasse onder besproeiing vir die Noord-Kaap
en Limpopo (R/ha).