108 / 124
Koring- en mielietariefberekenings-
metodiek deur ITAC hersien
D
ie invoertariewe was vir meer as twee jaar ‘n besprekings-
punt op die meeste agendas en is tydens verskeie
geleenthede in die media bespreek. Na ‘n baie lang tyd
van onsekerheid en oneffektiwiteit in markte – veral die
koringmark – het die regering die nuwe metodiek aangekondig.
In 2016 is daar vanaf verskeie oorde in die waardeketting versoek
dat die invoertarief op koring verwyder moet word ná verhogings
van tot en met R1 591/ton in die tarief. Graan SA het in ‘n groot aan-
tal gesprekke daaroor betrokke geraak en het selfs so ver gegaan
as om die owerhede hof toe te vat na die gesloer met die publisering
van die tarief.
As ons ‘n stap terug neem om die proses te bekyk, is die ta-
riefgesprekke in twee gedeel: Die eerste gedeelte is die afkondiging
van die tarief ná dit deur prysbeweging geaktiveer is en die tweede
gedeelte is die hersiening van die metodiek rakende die berekening
van die tarief.
Daar is op verskeie geleenthede ná aktivering lank gesloer om die
tarief af te kondig. Graan SA het in 2016 die tarief deur middel van
‘n regsproses laat afkondig.
In 2017 was dit weer die geval. Graan SA was reeds in konsultasie
met die regsadviseurs toe die owerhede die nuwe metodiek en ta-
rief afkondig.
Die tweede gedeelte van die proses behels die owerhede se
bekommernis oor die manier waarop die tarief bereken is. Hulle het
derhalwe ‘n ondersoek geloods. Die ondersoek het meer as ‘n jaar
geduur en dit het verskeie onsekerhede in die mark geskep – soveel
so dat spekulante uit die koringmark onttrek het en produsente
dit moeilik gevind het om hul produkte te verskans.
Die volgende was voorstelle – veral rakende die koringtarief – uit
verkillende oorde:
Dat die tarief in totaliteit geskrap moet word;
‘n
ad valorem
-metodiek gebruik moet word (6%-beskerming op
prys);
die wisselkoers glad nie aan die tarief gekoppel moet word nie;
en
‘n drie jaar gemiddeld gebruik moet word vir die bepaling van die
verwysingsprys en die wisselkoers.
Graan SA is steeds van mening dat die formule ‘n unieke formule
is, wat ontwerp is om die produsent te beskerm wanneer
internasionale pryse laag is, maar ook om die verbruiker nie te
benadeel as die internasionale pryse styg nie. Graan SA het derhalwe
die behoud van die formule sterk gemotiveer.
Verskil
Die vraag wat almal tans vra, is wat die verskil tussen die nuwe en
die ou formule is?
Voor die verduideliking kan plaasvind, moet ‘n mens ook na die
tydsraamwerk gaan kyk. ITAC het hul berekeninge aan die einde
van 2016 gemaak en hul voorstelle aan die minister in Desember
2016 ingedien.
Die voorgestelde tarief is eers in Junie 2017 in die Staatskoerant
gepubliseer. Intussen het die internasionale pryse opwaarts beweeg,
wat ‘n effek op die tariefberekening gehad het. Dit het baie verwar-
ring in die koringbedryf veroorsaak, omdat die berekende tarief
vir Junie heelwat laer was as die voorgestelde/gepubliseerde tarief.
Wat is aanbeveel en wat is die impak?
ITAC het in kort die volgende aanbeveel:
Dat die tarief steeds in plek moet wees (wat positief is, gegewe
die feit dat die versoek was om dit te verwyder);
die formule steeds gebruik word (wat positief is, gegewe die
feit dat die res van die waardeketting ‘n
ad valorem
-persentasie
versoek het, wat die produsent en verbruiker sou benadeel);
die verwysingsprys steeds gebaseer is op vyf jaar gemiddeld
(wat positief is, gegewe dat internasionale pryse die afgelope
drie jaar sterk gedaal het en die waardeketting ‘n drie jaar
gemiddeld voorgestel het);
die verwysingsprys elke drie jaar hersien moet word; en
DR DIRK STRYDOM,
bestuurder: Graanekonomie en Bemarking, Graan SA
NUWE MODEL SONDER DIE
WISSELKOERS
OU MODEL VOLGENS DIE
NUUTSTE SAGIS-SYFERS
VERSKIL TUSSEN OUD EN NUUT
Internasionale prys
$246
$246
Verwysingsprys
$279
$294
R203,85
Wisselkoers
R13,59
R13,59
-
Tarief
R448
R652
R203,85
TABEL 2: FORMULE SONDER DIE WISSELKOERSEFFEK.
NUWE MODEL VOLGENS DIE
NUUTSTE SAGIS-SYFERS
OU MODEL VOLGENS DIE
NUUTSTE SAGIS-SYFERS
VERSKIL TUSSEN OUD EN NUUT
Internasionale prys
$246
$246
Verwysingsprys
$279
$294
R203,85
Wisselkoers
R11,60
R13,59
R65,57
Tarief
R383
R652
R269,42
TABEL 1: DIE EFFEK VAN DIE NUWE FORMULE VERSUS DIE OU FORMULE.
OP PLAASVLAK
Koring / Mielies / Invoertarief
Bemarking
September 2017
106