56 / 116
Oktober 2017
54
‘n Blik op onkruidbeheer
in die Wes-Kaap
D
ie verbouing van kleingraan in die Wes-Kaap het ‘n
ryke geskiedenis, wat vele wendings in die praktyke
verbonde aan verbouing deurgemaak het. Die laaste
noemenswaardige wending het aan die begin van die
eeu plaasgevind, waar die fokus vir die eerste maal ernstig verskuif
het na verminderde of geenbewerking (
no-till
).
Een van die grootste katalisators van laasgenoemde was die
vermoë van die nuwe verminderde bewerkingsaaitoerusting (beter
bekend as tandplanters) waarmee voor-opkomsonkruiddoders
effektief toegedien kon word. Die effektiwiteit waarmee hierdie
onkruiddoders korte mette van veral weerstandbiedende raaigras
gemaak het, was nie net ‘n revolusie nie, maar ook ‘n reddingsboei
vir ‘n groot aantal desperate graanprodusente.
Effektiewe onkruidbeheer is van kardinale belang in die volhou-
baarheid van graanproduksie in die Wes-Kaap. Die oënskynlike
afname in gemiddelde reënval per jaar het hierdie onderwerp op
die spits gedryf – vir die eenvoudige rede dat die beperkte vog-
reserwes 100% vir die graan beskikbaar moet wees en nie met
onkruid gedeel kan word nie. In die strewe na suksesvolle beheer
moet daar gefokus word op drastiese vermindering of totale uitwis-
sing van onkruidsaad – en veral weerstandbiedende onkruidsaad.
Die dilemma
Oor die afgelope 20 jaar het dit duidelik geword dat chemiese
onkruidbeheer in isolasie nie voldoende is om effektiewe beheer
te verseker nie. Die grootste rede hiervoor is onkruid se opbou
van weerstand teen selektiewe onkruiddoders. Vir alle praktiese
doeleindes is weerstandbiedendheid ‘n onafwendbare situasie,
gegewe dat daar genoeg tyd is. By sommige produsente gaan dit
net gouer as by ander plaasvind – afhangende van die effektiwiteit
van die individu se onkruidbestrydingsprogram.
Weerstand begin opbou wanneer plante aan die doders blootge-
stel word, maar nie vrek nie. Die volgende faktore versnel die
opbou van weerstand: Verlaagde dosisse, foutiewe kalibrasie van
spuittoerusting, foutiewe of verwaarloosde spuittoerusting, swak
waterkwaliteit en pH-wanbalanse in die grond.
Ongunstige aanwendingstoestande waaronder die volgende, het
ook ‘n geweldige negatiewe inpak: Ongunstige omgewingstempera-
tuur, té sterk wind, droë stowwerige toestande, té veel dou op
plante, stremming as gevolg van rypskade en droogtestremming.
Spuitstofdrif bo-oor onkruid op kontoere, langs kampdrade en
paaie kan potensieel die grootste risiko inhou vir die opbou van
weerstand. Gegewe hierdie lang lys van faktore wat die werking van
onkruiddoders nadelig beïnvloed, is dit onafwendbaar dat sekere
plante blootgestel gaan word aan doders, maar nie sal vrek nie.
Suksesvolle onkruidbeheer
Die sleutel tot suksesvolle beheer lê opgesluit in ‘n fyn-uitgewerkte
bestrydingsprogram, waarin chemie nog steeds 90% van die werk
kan doen. In die strewe na totale uitwissing van onkruidsaad, sal
ander hulpmiddels as chemie egter ingespan moet word om die
stryd te wen.
Wat hierna volg, is vir alle praktiese doeleindes ‘n holistiese oorsig
oor metodes van onkruidbestryding en nie noodwendig weten-
skaplik-gesteunde of getoetste afleidings nie.
Wisselbou is ‘n noodsaaklike komponent in die stryd teen onkruid.
Dit bied die geleentheid om chemie vanuit verskillende groepe in
rotasie aan te wend – wat van kardinale belang is om die opbou
van weerstand te strem. Verder is dit essensieel om geen grassade
na die koringjaar oor te dra nie. Breëblaaronkruide kan nog tot ‘n
mate binne koring beheer word, maar tekens van weerstand is al
teenwoordig. Langer rotasies, soos byvoorbeeld koring/medics/
kanola, mag nodig wees om grasse behoorlik uit te roei.
‘n Algemene fout wat heelwat produsente begaan, is om grasse nie
vroeg genoeg op byvoorbeeld medics te spuit nie. Grasse in die
vroeë stadium van die weidingsgewas word gewaardeer as “kos”
vir die vee. Die realiteit is dat die grasse eintlik ernstig teen die
medics kompeteer vir beskikbare vog. Sodra die grasse vernietig
word, floreer die medics wat “kos” sal voorsien en ook verdere
onkruidontwikkeling sal onderdruk.
Voor-saaibestryding met nie-selektiewe middels, soos byvoorbeeld
Roundup (glifosaat), is uiters belangrik om die onkruidsaadbank te
verminder. Dit kan egter net effektief in Maart en April toegepas
word, met vroeë reën wat saadontkieming stimuleer en waarna
die plante dan dood gespuit kan word.
Maksimum ontkieming kan bevorder word deur lande in Januarie
of Februarie met ‘n swaar sleepyster te sleep. Met drie uit die afge-
lope vyf seisoene wat droog begin het, was produsente werklik op
die agtervoet wat vroeë onkruiduitwissing betref. Stoppellande met
‘n geskiedenis van erge raaigraspopulasie en wat weer gesaai gaan
word, sal ongelukkig gebrand moet word sou vroeë reën wegbly.
Voor-opkomsdoders soos Trifluralin en Avedex is die volgende
wapen in die arsenaal wat net voor-plant of op die planter self toe-
gedien kan word. Die beste werking word verkry waar die gifstof in
die plantproses deeglik met ‘n lagie grond bedek word. Tandplanters
is uiters geskik vir dié doel.
Oormatige materiaalbedekking kan hierdie metode van bestryding
nadelig beïnvloed, omdat die gifstof op die wortelpunte van die
plant inwerk. Skade aan graanplante is ook ‘n bedreiging – veral as
behandelde grond in aanraking kom of te na aan die saailing beland.
Dubbel-rysaadplasers is vir twee redes nie so geskik waar dit
gekombineer word met voor-opkomsdoders nie. Eerstens word
die saad bitter naby aan die behandelde grond geplaas – wat die
risiko van skade verhoog en tweedens genereer die dubbel-
rysaadplaser ‘n wyer baan wat onbehandel is en waarin raaigras
kan floreer. Ander faktore wat die werking en intensiteit van skade
nadelig beïnvloed, is droogtetoestande met en na plant en harde
reën wat behandelde grond terug in die plantvoor was net ná plant.
Verder is daar nou na saai, maar steeds voor-opkomsonkruiddoders
waarvan Diflan, Sakura en Boxer/Wrestler ‘n paar voorbeelde is, wat
die tweede en derde rondte-ontkieming van raaigras kan beheer.
FOKUS
Wintergraanstreek
Spesiale
GIDEON SCHREUDER,
besturende direkteur, Equalizer