38 / 112
Oktober 2016
36
Lusern- en tef-staatmakers
P
ANNAR verskaf ‘n verskeidenheid gewassade vir gewasse
wat onder besproeiings-, aanvullende besproeiings- of selfs
droëlandtoestande verbou kan word. Die reeks sluit raaigrasse,
groenvoer, Japannese radys, voersorghum, tef en lusern in.
Die maatskappy se voergewasse word deeglik onder plaaslike
verbouingstoestande vir hoë drakrag en smaaklikheid vir volge-
houe diereproduksie getoets. In hierdie artikel val die fokus op
lusern en tef.
Lusern
Lusern kan suksesvol onder intensiewe hoëproduksietoestande
onder besproeiing, of minder intensief onder droëland, verbou word.
Die gewas is by uiteenlopende klimaatstoestande aangepas. Die
grootste voordeel van lusern is die goeie kwaliteit hooi wat dit
produseer. Dit kan ook met vrug bewei word indien die tipe lewen-
dehawe en bestuur reg is.
Dit is ‘n sterk meerjarige plant en sal goed vir ongeveer ses jaar
en langer produseer. Standhoudendheid is afhanklik van die bestuur
en die dormansie-klas van die kultivar wat geplant word.
Dit is baie belangrik om grondontledings voor vestiging te laat
doen en waar nodig, die voedingstatus van die grond reg te stel in
terme van pH, fosfaat- en kaliumvlakke.
Swael is ‘n belangrike bousteen van proteïen en kan as ‘n makro-
element by lusern beskou word. Molibdeen en boor is onderskeide-
lik nodig vir die prosesse van stikstofbinding en proteïensintese
en kan baie effektief, indien nodig, deur middel van ‘n blaarvoeding
toegedien word.
Geen stikstofbemesting moet toegedien word nie; dit stimuleer
die groei van grasonkruide en verlaag stikstofbinding deur Rhizo-
bium. Raadpleeg ‘n bemestingskundige voor die lusernlande voor-
berei word.
Saaidigtheid van lusern, asook die plantdatums, verskil – afhangende
van klimaat.
Winterdormansie van lusern word aangedui as ‘n indeks of skaal
en gee ‘n aanduiding van die kultivar se gebruiksaanwending. ‘n
Hoër syfer dui daarop dat die kultivar meer winteraktief is en ‘n
laer syfer dat die kultivar meer dormant in die winter is.
Die volgende klasse is van toepassing in Suid-Afrika:
5 – Semi-dormant
6 en 7 – Intermediêr-dormant
8 – Nie-dormant
9 – Sterk nie-dormant
Die sterker dormansietipes het ‘n langer produksieleeftyd (produ-
seer oor ‘n langer tydperk) en is beter aangepas vir beweiding.
Hierteenoor het die nie-dormante variëteite ‘n korter produksie-
leeftyd (gee hoër produksie oor ‘n korter tydperk).
Hulle lewer hoër produksie per seisoen en is beter aangepas vir
hooiproduksie. Die twee PANNAR-kultivars Sardi 7 en Alfamaster 9
val onderskeidelik in die intermediêr-dormante en sterk nie-dor-
mante klasse.
Albei die kultivars is uitstekende hooiproduseerders, alhoewel
Sardi 7 ook met vrug bewei kan word indien die tipe lewende-
hawe en bestuur reg is. Dit is meer droogteverdraagsaam en
alhoewel dit dormant raak in die winter, groei dit steeds voluit in
die herfs en die lente.
Dit is ‘n baie robuuste kultivar met relatiewe fyn stamme en behou
sy onderste blare baie goed. Dit is ‘n goeie keuse vir sny of bewei-
ding onder droëlandtoestande of besproeiing.
Alfamaster 9 is ‘n sterk nie-dormante kultivar wat oor sterk saai-
linge beskik. Dit is uiters blaarryk, beskik oor ‘n regop groeiwyse
en lewer baie hoë hooiproduksie. Dit is ‘n uitstekende keuse onder
‘n besproeiingsnystelsel. Albei kultivars behaal uitstekende pro-
duksieprestasie in die Nasionale Lusern Evaluasie Program (NLEP)-
proewe.
Figuur 1
illustreer hoe lusern op hergroei benut en bestuur moet
word – nie op die tradisionele riglyn van 10% blomstadium nie. Die
nuwe hergroei verteenwoordig die nuwe oes en dit moet só be-
stuur word dat dit maksimale groeikragtigheid na die sny van hooi
sal verseker.
Tef
Tef is ‘n eenjarige subtropiese gewas wat vinnig kan vestig en voer
produseer – wat dan geberg of onmiddellik benut kan word.
Dit is ‘n uitstekende hooigewas vanweë die blaarrykheid daarvan
en die feit dat dit vinnig afdroog. Gemiddeld word twee snysels per
jaar gewoonlik verkry.
Tipiese opbrengste is ongeveer 4 ton en 2 ton droëmateriaal on-
derskeidelik vir die eerste en tweede snysel. Die beste produksie
word by ‘n jaarlikse reënval van meer as 600 mm verkry.
Tef is binne 65 tot 75 dae gereed vir hooiproduksie. Sny voordat
die stand in volle blom is – dus teen ongeveer 10% blomstadium.
Die produksieleeftyd van tef kan verleng word deur dit in ‘n vegeta-
tiewe stadium te benut.
PROMOSIE-ARTIKEL
PETRUS VAN ROOYEN,
produkbestuurder: Voergewasse, PANNAR Saad
VESTIGING
KOEL GEBIEDE: FEBRUARIE TOT APRIL
WARM GEBIEDE: MAART TOT JUNIE
REËNVAL <700 MM
REËNVAL >700 MM
BESPROEIING
PLANTDIGTHEID (KG/HA)
Rye
5
5 tot 12
12 tot 15
Breedwerpig
-
-
20 tot 25
TABEL 1: PLANTDIGTHEID VAN LUSERN.