36 / 112
FOKUS
Diere
Spesiale
Oktober 2016
34
Met bloedoortapping en met tuberkulientoetse vir tuberkulose
is besmetting ook moontlik. Minimale hoeveelhede bloed (een
honderdste van ‘n bloeddruppel – wat nie met die oog waargeneem
kan word nie) is nodig om die besmetting oor te dra.
Meganies kan beesleukemievirus deur die bloedsuiende steekvlieg
Tabanus fuscicostatus
oorgedra word. Daar is nog nie bewys dat
bosluise (byvoorbeeld hartwaterbosluis,
Amblyomma hebraeum
)
die virus meganies oordra nie.
Oordrag van die virus deur melk en biesmelk na kalwers is bewys.
Tans lyk dit nie asof liggaamsvloeistof of uitskeidings soos speeksel
en mis ‘n rol in besmetting speel nie. Die virus is ook nog nie tot
onlangs geïsoleer in semen of embrio’s nie. Kongenitale besmetting
(besmetting van kalf in baarmoeder) kom in 4% tot 8% van besmette
koeie se kalwers voor. Hierdie kalwers word dus met die besmetting
gebore.
Navorsing (Beuhring
et al
., 2015) het bewys dat beesleukemievirus-
besmetting ‘n assosiasie of verbintenis met borskanker in die mens
het. Daar moet nog net bewys word of die mens besmet is voor of na
borskanker voorgekom het en hoe dit plaasgevind het. Die virus kan
moontlik deur die inname van ongepasteuriseerde melk, halfgaar
vleis of deur mense wat reeds besmet is, oorgedra word.
Siektesimptome
Nadat die dier met beesleukemievirus besmet is, ontwikkel daar
binne twee tot drie weke teenliggame. Hierdie diere se bloed sal
positief vir ensoötiese beesleukose toets. Sigbare simptome in
besmette diere onstaan gewoonlik eers na drie jaar.
Drie tipes simptome of omstandighede word waargeneem:
Besmette beeste ontwikkel teenliggame (toets positief vir
ensoötiese beesleukose) en die simptome is onopvallend in
‘n sekere persentasie beeste. Hierdie beeste bly lewenslank
besmet, maar ontwikkel geen sigbare letsels nie.
30% en meer van die besmette diere ontwikkel ‘n blywende
limfositose (oormaat van limfosiete – wat ‘n sekere tipe wit-
bloedsel is). Hierdie vorm van besmetting gee nie tipiese
simptome van die siekte nie. Sommige koeie bly vir hul
produksieleeftyd in die voorkliniese siektestadium (geen sigbare
simptome nie) met blykbaar minimale effek op prestasie. ‘n
Groot persentasie van die diere word uitgeslag omdat hulle
swak presteer weens ‘n onderdrukte immuunstatus. Diere
met ‘n onderdrukte immuniteit het ‘n verhoogde voorkoms
van sekondêre besmettings, verhoogde somatiese seltellings,
afname in produktiwiteit en reproduksie en hul lewensverwag-
ting is korter.
‘n Klein persentasie (0,1% tot 10%) van die beesleukemievirus-
besmette diere ontwikkel gewasse as hulle vier tot agt jaar oud
is. Hierdie koeie is meestal in hul derde tot sesde laktasie. 5%
tot 10% van die diere wat sigbaar siek is, vrek skielik. Diere met
gewasse het gewoonlik die volgende simptome: Vreet nie of
vreet sleg, vermaer, hulle onderpresteer en hul melkproduksie
daal. Die vergroting van een of meer limfknope is van die
eerste tekens wat gesien word. Wydverspreide aantasting van
limfknope en limfoïede weefsel kan voorkom en gewasse kan
in die beenmurg, milt, longe, lewer en baarmoeder ontwikkel.
Meer as 50% van siek diere het bloedarmoede. Kankerselle
penetreer die beenmurg en onderdruk rooibloedselvorming. In
die terminale stadium van die siekte ontwikkel die meeste diere
leukemie (oormatige abnormale witbloedselle). Ander sigbare
(kliniese) simptome wat ontwikkel, is verlamming in die agterlyf,
hartversaking (skielike vrekte), moeilike asemhaling, bloed in
die mis en oë wat uitpeul. Sodanige aangetaste diere met
bogemelde simptome vrek gewoonlik binne weke of maande
as gevolg van uithongering, sekondêre bakteriese besmetting,
bloedarmoede en vitale organe wat ingee.
Diagnose
Die siekte kan soms ooreenkomstig die simptome deur ‘n veearts
gediagnoseer word. Met rektale ondersoek kan ensoötiese bees-
leukose ook gediagnoseer word – met die vergroting van limfknope
as die urogenitale sisteem aangetas is. Indien ‘n kliniese diagnose
gemaak word, moet dit met histologie en serologie (ELISA- of PCR-
toetse) bevestig word. Kalwers onder ses maande kan ‘n valse
positiewe toetsuitslag gee.
Voorkoming en beheer
Belangrike redes waarom ensoötiese beesleukose voorkom en
beheer moet word, is omdat dit erge ekonomiese verliese tot ge-
volg het, die diere onderpresteer en hulle ‘n lewenslange bron van
besmetting vir gesonde diere is.
Lande wat vry van ensoötiese beesleukose is, laat nie toe dat beeste
vanaf lande waar die besmetting voorkom, ingevoer word nie. In
verskeie lande in Europa, soos Denemarke en Swede, is ensoötiese
beesleukose uitgeroei. Dit is gedoen deur alle beeste te toets en dan
die positiewe diere uit te slag. Die staat vergoed die produsent wie
se beeste geslag is.
Waar beeskuddes positief toets, moet daar met tussenposes van
drie tot ses maande weer getoets word en positiewe diere moet
geslag word totdat die kudde negatief toets. Indien ‘n kudde elke ses
maande vir twee jaar lank getoets word en al die toetse is negatief,
word die kudde vry van ensoötiese beesleukose verklaar.
Dit is belangrik dat die besmette kudde in afsondering en kwarantyn
moet wees met die “toets en uitslag”-metode van beheer. Kalwers
moet nie melk wat met bloed gekontamineer is, ontvang nie. Elke
kalf moet apart aangehou en grootgemaak word. Met hantering van
kalwers moet die jongste klawers altyd eerste hanteer word.
Daar is nog nie ‘n entstof beskikbaar wat ensoötiese beesleukose
kan voorkom nie. Tans is daar ook geen doeltreffende behandeling
vir diere wat ensoötiese beesleukose het nie. Met die aankoop van
diere by vendusies of beesprodusente op plase moet daar verseker
word dat die diere negatief getoets het vir ensoötiese beesleukose.
Verseker dat alle tersaaklike biosekuriteitmaatreëls met betrekking
tot ensoötiese beesleukose nagekom word. Na besmetting met
ensoötiese beesleukemievirus toets die beeste eers na twee weke of
langer positief vir teenliggame.
Indien negatief-getoetste beeste van ‘n positiewe kudde gekoop
word, moet die aangekoopte diere in kwarantyn gehou word en
‘n tweede keer – verkieslik na drie of ses weke – vir ensoötiese
beesleukose getoets word. Indien alle beeste die tweede keer vir
ensoötiese beesleukose negatief toets, is dit veilig om hulle na jou
plaas te neem.
Raadpleeg jou veearts aangaande ensoötiese beesleukose se
omvang, impak en die uitwerking daarvan op melkbeeskuddes se
welvaart en prestasie en/of as diere ingekoop word. Die meeste
melkbeeste in Suid-Afrika word op weidings aangehou en hul
lewensduur is langer as beeste op die nulbeweidingstelsels. Die
fisiese uitwerking van die siekte kom eers na drie jaar voor en
dit is moontlik dat melkbeeste op weidings erger geraak sal word in
hul produksie en voorkoms.
Vir meer inligting hieroor, kontak dr Jan du Preez by 083 656 3638 of
drjanh.dupreez@gmail.com .Wat is ensoötiese beesleukose?