40 / 112
FOKUS
Diere
Spesiale
Oktober 2016
38
Hoeveel moet ek
vir ‘n bul betaal?
A
s jy met beeste boer, gaan jy heel waarskynlik een of
ander tyd ‘n bul benodig. Om te besluit hoeveel om vir die
dier te betaal, is egter ‘n uitdaging.
Gewoonlik is goedkoop koop, duur koop en duur koop is nie
noodwendig reg koop nie. Elke produsent sal self moet besluit
wat hy bereid is om vir so ‘n dier te betaal. Daar is sekere riglyne
wat gebruik kan word, maar vraag en aanbod is gewoonlik die
bepalende faktor.
Met die aankoop van ‘n bul, moet ‘n mens besef dat die bul die
helfte van die kalwers se genetiese vermoëns verskaf en dat die
bul se gene binne drie jaar in jou teelmateriaal opgeneem sal wees.
Die waarde van die bul sal dan eers regtig na vore kom.
Of die bul nou goeie genetika besit of ‘n swak presteerder is, sy
genetika sal in die kudde oorgedra word. Daarom sal ‘n goedkoop
en verkeerde bul dalk die duurste bul wees wat jy ooit gekoop het
en die duur, maar regte bul dalk die goedkoopste wees wat jy ooit
gekoop het.
Stel só vas wat die bul se waarde is
Daar is verskeie maniere om die waarde van ‘n bul te bereken. Die
gemiddelde prys wat vir ‘n spesifieke ras se bulle oor ‘n spesifieke
tydperk betaal is, kan as ‘n basis gebruik word. Tog is daar ook nog
heelwat ander maniere om die ‘n bul se waarde te kwantifiseer.
‘n Goeie duimreël is die gebruik van die waarde van agt speen-
kalwers of die gebruik van die waarde van vyf vetgemaakte koeie.
Hierdie is egter net riglyne en daar is groot variasies op die metodes.
Daar is selfs internasionale syfers daarvoor beskikbaar.
Ten einde ‘n akkurate berekening van ‘n stoetbul se waarde te
maak, is dit belangrik dat die teelwaardes en veral die genetiese
waarde of
best linear unbiased predition
(BLUP)-teelwaardes
beskikbaar moet wees. Hierdie waardes word al vir jare wêreldwyd
gebruik om bulle met mekaar te vergelyk.
BLUP-teelwaardes is ‘n wetenskaplik-gebaseerde genetiese bera-
ming van hoe die bul se nageslag gaan presteer. Om deurentyd
genetiese verbetering in die kudde te bewerkstellig, moet die nuwe
bul beter wees as die vorige bulle. Hy moet ook inpas by die koeie se
genetika én jou boerderydoelwitte.
Die enigste manier om dit te bewerkstellig, is om die teelwaardes
te vergelyk. Op dié manier kan bulle van dieselfde ras, wat in
verskillende jare en kuddes gebore is, met mekaar vergelyk word.
Die koper het derhalwe ‘n hulpmiddel om hom hierin te ondersteun.
Dit is baie belangrik dat jy as koper en/of verkoper moet weet wat
jy koop en/of verkoop. Jy as koper moet weet watter eienskappe
jy in jou kudde benodig. Met hierdie kennis kan jy die beste bul
volgens jou boerdery se behoeftes kies.
As jy ‘n behoefte aan vinniggroeiende speenkalwers het, kan jy ‘n
bul kies wat aan hierdie vereistes voldoen. Dit maak nie sin om
hierdie syfers buite rekening te laat en ‘n bul bloot met die oog
te koop nie.
Voldoen die bul hieraan?
Dit help boonop niks as jy ‘n bul koop wat aan al jou vereistes
voldoen, maar hy het nie die “woema” om sy werk te doen nie.
Die bul is daar om kalwers te produseer en hoe meer kalwers hy
verwek, hoe goedkoper is die bul se koste per kalf en hoe groter is
sy ekonomiese bydrae.
Om baie kalwers te produseer, moet die bul veral aan die volgende
vereistes voldoen:
Hy moet gemaklik loop en kan dek en moet daarom struktureel
korrek wees.
Die bul moet oor ‘n korrek-gevormde, groot skrotum sonder
vetaanpaksel om die skrotum-nek beskik.
Die bul moet oor die libido of “die wil om te dek” beskik.
Die bul moet gesond wees om vrugbare, “sterk” en gesonde
sperm te kan produseer.
Maak seker dat die bulle deur ‘n rasgenootskap-kenner goedgekeur
is en betaal ‘n veearts om die ander aspekte te toets.
Jy as koper moet ook veral aandag gee aan eienskappe wat van
ekonomiese belang is, soos: Kalfpersentasie, voerdoeltreffendheid,
moeder-eienskappe, karkasgehalte en uitslagpersentasie. Die
skouerhoogte en die liggaamslengte – wat die raamgrootte van die
dier aantoon – is net so belangrik.
PIETMAN BOTHA,
SA Graan/Grain
medewerker
“
Daarom sal ‘n goedkoop
en verkeerde bul dalk die
duurste bul wees wat jy
ooit gekoop het en die
duur, maar regte bul dalk
die goedkoopste wees
wat jy ooit gekoop het.
“