45 / 112
43
October 2015
Die volgende ontwerpoorwegings moet in gedagte gehou word:
Die area wat per koei benodig word, is 5 m².
Gebruik 85% - 95% groen skadunet as bedekking. Indien dakbe-
dekking soos sinkplate of asbesplate gebruik word, word dit
sterk aanbeveel om dit met wit dakverf te verf wat die stralings-
hitte drasties verlaag.
In kort
Wetenskaplike, etnologiese studies het bewys dat melk-
beeste met al hulle behoeftes, gedurende hittestrestye nie
in balans met hulle omgewing is nie. Hierdie wanbalans
veroorsaak dat die melkkoei dan nie presteer ooreenkom-
stig haar genetiese potensiaal nie.
Meer as 90% van Suid-Afrika se kommersiële melkbeeste
(550 000) gaan elke jaar gebuk onder hittestres gedurende
die laaste helfte van Oktobermaand tot die eerste helfte
van April. Hittestres het ‘n nadelige uitwerking op die alge-
mene prestasie van die melkkoei, gedrag, gesondheidsta-
tus, uiergesondheid, melkproduksie, melkkwaliteit en
melksamestelling, reproduksie, voeding en groei.
Hierdie nadelige uitwerking van hittestres by melkbeeste
kan met soötegnologiese tegnieke en optimale dierever-
sorging beperk en voorkom word. Doeltreffende voorko-
ming en beheer van hittestres by melkbeeste sal hulle
algemene gesondheid en prestasie tot voordeel wees
asook verbeter.
Omgewingsfaktore wat meewerk om hittestres by melk-
beeste te veroorsaak is hoë lugtemperatuur, hoë relatiewe
humiditeit, swak lugbeweging en hoë stralingshitte van
die son, ‘n sinkdak of baksteengebou. Die belangrikste
bydrae van bogenoemde faktore om hittestres te veroor-
saak is hoë lugtemperatuur. Verbeter of optimaliseer bo-
genoemde omgewingsfaktore, want dit sal hittestres help
verlig of voorkom.
Koeibehuising verskaf baie doeltreffende skaduvoorsiening. Voedingsbestuur ten opsigte van hittestres in koeibehuising is prakties en maklik
uitvoerbaar.
Die hoogte van die struktuur moet 3 m en hoër wees.
Indien die struktuur permanent bevestig word, oriënteer dit lie-
wers noord-suid in lengte. Dit sal verseker dat die skaduwee saam
met die sonbeweging skuif en onnodige nat kolle verminder.
Verskuifbare strukture moet geanker wees teen sterk winde.
Vooropvangskraalafkoeling met sproeiers
en waaiers (stort)
Hierdie afkoelmetode is ‘n baie bestuursvriendelike metode vir toe-
stande in Suid-Afrika veral as daar drie keer per dag gemelk word.
Dis gewens dat die koeie tussen 12:00 en 14:00, vóór melking, in die
vooropvangkraal gestort word.
Die volgende ontwerpoorwegings is van praktiese belang:
Indien die lugtemperatuur bo 23°C styg, moet die koeie gestort
word. Dit is verkieslik dat ‘n outomatiese stelsel wat deur ‘n ter-
mostaat beheer word, geïnstalleer word.
Koeie kan vir 30 sekondes tot 2 minute eenmalig gestort word, op
die warmste tyd van die dag of met tussenposes van 15 minute
vir nog ‘n paar keer as dit prakties uitvoerbaar is. Nadat die koeie
gestort is, moet die waaiers aanhoudend waai.
Die mees algemene fout wat gemaak word met die stort van
die koeie, is dat te veel water per koei gebruik word. Afkoeling
van die koei deur verdamping is dan minder doeltreffend. Daar
moet verseker word dat die vors agter die waterdruppel (moenie
te klein wees en ‘n mis veroorsaak nie) genoegsaam is dat die
koei se haarkleed benat word tot op die vel. Verdamping van die
water vanaf die hare en die vel koel die koei dan doeltreffend af.
Die vooropvangsarea (afkoel-area) moet met glyvaste beton
beklee wees met ‘n helling van ongeveer 3% vir doeltreffende
dreinering.
Sowat 1,5 m²-area moet per koei toegelaat word.
Skadunetbedekking van 3 m - 4 m hoog word aanbeveel
(85% - 95% groen skadunet). Die struktuur van die skadunet
moet stewig wees.
Aksiale waaiers vir die opvangskraal kan gebruik word. Vier
waaiers per 100 koei-eenheid.