41 / 92
39
July 2015
en die wat “lankal dood” is, genoem word. Die “lewende” komponent
bestaan uit plantwortels, mikro- en meso-organismes, soos swam-
me en erdwurms. Die lewende komponent maak gewoonlik tussen
2% en 15% van die totale organiese koolstofpoel uit.
Die “onlangs dooie” materiaal bestaan uit oesreste, wortels, mikro-
en meso-organismes wat onlangs dood is en waarvan die oor-
spronklike organisme gewoonlik nog identifiseerbaar is. Dié deel
van die organiese materiaal is die aktiewe, of maklik afbreekbare
deel en is die hoofvoedingsbron vir mikro-organismes, insekte
en erdwurms.
In die afbrekingsproses word die bekende voedingselemente,
soos fosfor en stikstof, vir plante beskikbaar gestel. Organiese
stowwe wat tydens die afbrekingsproses van die “onlangs dooie”
materiaal vrygestel word, help om gronddeeltjies saam te bind wat
dan aan die grond struktuur gee. ‘n Groot deel van dié afbrekings-
proses vind by, of naby, die grondoppervlak plaas aangesien dit
die plek is waar die meeste plantmateriaal voorkom.
Die “lankal dooie” materiaal is humus. Humus is die oorblyfsel
van organiese materiaal wat deur die mikrobiese afbrekingsproses
is en speel ‘n baie belangrike rol in grond. Dit dien as stoorplek
vir plantvoedingselemente vir latere vrystelling en is in dié opsig
beter as klei weens ‘n hoër katioon-adsorpsievermoë. Dit kan ook
skadelike chemiese stowwe vasvang en só gewasskade voorkom.
Genoegsame humus kan grondkorse en kompaksie beperk en selfs
die waterhouvermoë van grond verbeter.
‘n Afname in die organiese materiaal van grond gaan gepaard met
‘n toename in probleme met vrugbaarheid, voghouvermoë, kom-
paksie, korsvorming, erosie, parasiete soos aalwurm, siektes en
selfs insekte.
Dié probleme is oorbekend en is kenmerkend van die lae kwali-
teitsvlak wat van ons gronde reeds bereik het. Ingrypende aksies
word gewoonlik gebruik om van die probleme op te los of teë
te werk. Ongelukkig bied dit meestal net ‘n tydelike oplossing,
maar vererger of skep nuwe probleme in die lang termyn.
Deur byvoorbeeld ‘n grondkors of kompaksie met bewerkings op
te hef, word die probleem tydelik opgelos, maar ondermyn die or-
ganiese koolstofinhoud. Aggressiewe chemikalieë wat vir ‘n plaag
aangewend word, kan die balans van organismes in grond versteur
en die geleentheid vir ‘n volgende patogeen skep om skade aan te
rig, selfs aan die opvolggewas.
Die organiese materiaalinhoud van ons bewerkte grond in die
somerreënvalgebied is laag in vergelyking met dié van lande soos
Argentinië, en dit word deur verskeie faktore teweeg gebring. Ons
relatiewe warm klimaat bevorder die vinnige afbreking van organie-
se materiaal.
Die meeste van ons grond het ‘n sanderige tekstuur wat goed
deurlug is en wat ook die vinnige afbreking van organiese materiaal
bevorder. Die toevoeging van plantaardige materiaal tot ons grond
is ook betreklik laag weens die relatiewe lae reënval.
Mieliereste wat nie aan die grond geanker is nie, word maklik deur
die wind weggewaai en baie word ook vir veevoer verwyder. Al-
hoewel die bogrondse plantmateriaal na raming sowat een derde
tot grond se organiese materiaalinhoud bydra, is dit belangrik om
dit op die grond te hou, anders word die agteruitgang van die grond
se kwaliteit net bevorder.
Die vraag of organiese materiaalinhoud verhoog kan word, word
dikwels deur bewaringsbewuste produsente gevra. Die antwoord
is in een opsig ‘n “nee” en in ‘n ander opsig ‘n “ja”.
Nee, die organiese materiaal kan nie verhoog word nie. Navorsing
en ondervinding het getoon dat ‘n verhoging van die organiese
materiaal, indien wel, nie gou plaasvind nie. Dit vereis dat soveel
moontlik plantmateriaal geproduseer en op die grond gelaat moet
word of dat organiese materiaal, soos voerkraalmis, in groot
hoeveelhede toegedien word of dat ‘n gras-rus-land-stelsel gebruik
word. Dan kan dit steeds jare neem voordat ‘n toename waarge-
neem kan word.
Anders beskou, kan die organiese materiaalinhoud spoedig ver-
hoog. By geenbewerking met behoud van oesreste, begin orga-
niese materiaal binne enkele jare in die boonste 50 mm van grond
toeneem. Dit is as gevolg van oesreste en die konsentrasie van
plantwortels wat in dié sone voorkom asook die feit dat dit nie
meer met dieper lae van die grond deur bewerkings vermeng word
nie. Oor die geheel van die grondprofiel gesien, is daar gewoonlik
egter nie gou ‘n toename nie.
Plantreste en ‘n verhoogde organiese materiaalinhoud van die bogrond bevorder reënwaterinfiltrasie, beperk afloop en erosie en kan die
opbrengs beïnvloed.