45 / 92
Fokus op langtermyndoelwitte
‘n
Wekroep vir dié jaar is dat produsente op die langter-
myndoelwitte van volhoubaarheid moet fokus. Hierdie
jaar het verseker sy unieke uitdagings. Die droogte aan
die begin van die jaar het teweeggebring dat die meeste
produsente se oeste laer as hul vyfjaar langtermyn gemiddelde
opbrengs is. Kostedruk is aan die orde van die dag. Die basiese
beginsels van akkerbou bly egter van krag. Kalk is steeds ‘n integrale
deel van ‘n volhoubare gewasproduksieprogram. Met dié artikel wil
ek poog om te fokus op die basiese beginsels.
Wat is die hoofredes waarom ons kalk
toedien?
Verhoog kunsmiseffektiwiteit (meer beskikbare plantvoeding-
stowwe).
Vul sekondêre makro-elemente (kalsium en/of magnesium) aan.
Verlaag vry waterstof [H
+
] konsentrasie (versuring) en in uiterste
gevalle aluminiumtoksisiteit.
Verbeter fisiese grondtoestande.
Soos produsente kan sien, is kalk ‘n belangrike skakel in volhoubare
gewasproduksie. In moeilike jare moet daar juis oordeelkundig
te werk gegaan word om hierdie kritieke elementkoste effektief te
bestuur. Dit is ‘n bewese feit dat produsente wat fokus en bly op
‘n goeie kalkprogram, in die lang termyn hul grondbate beskerm.
In goeie jare word die rendement gelewer om ‘n bogemiddelde oes
te verseker. Daar is ‘n paar belangrike punte wat ‘n groot verskil
maak in kalkreaksie:
Gebruik jou landboukundige die nuutste
geakkrediteerde laboratoriumresultate van
bronne?
Dit is skokkend om te sien hoe hierdie aspek die afgelope jare deur
die kalkbedryf afgeskeep is. Die gesoute landboukundiges werk
met die nuutste analises wat die integriteit van hul aanbevelings
verhoog. By SA Kalk & Gips kan jy enige tyd die nuutste bronanalises
aanvra. Kwaliteitkontrole is vir ons ononderhandelbaar.
Kry jy kwotasies van eksterne
vervoermaatskappye?
Jy het dalk jou eie vragmotors of gebruik vriende se vragmotors om
kalk te gaan haal by die naaste myn. Maak seker. Die Suid-Afrikaan-
se vervoerekonomie het die afgelope paar jaar dramaties verander.
Daar is baie meer spesialis losmaatvragmotors beskikbaar waar
kontrakteurs unieke kontrakte het. Daar is niks wat ‘n vervoertarief
verlaag soos goeie terugvragte op vervoerbene nie. Die beste ta-
riewe word soms 24 uur voor lewering beding. Die persepsie is
male sonder tal in die afgelope seisoen bewys dat ‘n naby bron
nie noodwendig die beste gelewerde prys bied nie. Die tydsfaktor
(omdraaityd en staantyd) speel ‘n baie groter rol in tariewe naby
aan bronne as die afstand gery. By verder afstande van ongeveer
>150 km vanaf die bron, speel die fisiese kilometers ‘n baie groter
rol in die tarief. Praat met SA Kalk & Gips wat veral spesialiseer in die
landswye grootmaat skuif van kalk, aangesien dié maatskappy die
enigste nasionale speler in die kalkbedryf is.
Gebruik jy die kalkkwaliteit in die som om
te bepaal watter kalkbron vir jou die beste
waarde gee?
Daar is verskeie maniere om kalkbronne te evalueer. Die eenvoudig-
ste manier is om die effektiewe relatiewe koste (ERK, Murphy
& Folett, 1978) te gebruik. Dit is waar die produkprys (genoeg
voorraad), vervoerprys, KKE (suur) metode en deeltjiegrootte in ‘n
som gebruik word om te bepaal wat die goedkoopste gelewerde
bron vir die aanbeveling (R/ton) is. In die som word die persentasie
deeltjies kleiner as 250 mikron (0,25 mm) baie meer bevoordeel
aangesien dit die reaktiwiteit aandui. Party landboukundiges
verfyn die som verder deur die KKE (Hars) metode te gebruik. Die
Harswaardemetode (Fölscher & Bornman, 1985) neem reeds die
deeltjiegrootte in ag. Dit is egter ‘n moeilike metode en daar is
tans net een laboratorium wat die Harswaarde op ‘n gereelde basis
bepaal. Alle aanduidings is dat landboukalk afkomstig van sagte,
amorfe en hoë poreuse bronne, baie vinniger reageer as landbou-
kalk afkomstig van harde, kristallyne en minder poreuse bronne.
Hierdie effek is egter weglaatbaar by kalk waarvan die fynheid
<250 mikron is. (
Bemestingshandleiding,
Fertasa)
Let wel: Hierdie som moet voor die maak van presisieboerdery-
aanbevelingskaarte en gewone aanbevelings gedoen word. Daar is
niks so frustrerend as aanbevelingskaarte gemaak is en die produk
wat aanbeveel word, nie gelewer kan word nie. Doen dus jou huis-
werk betyds.
Tabel 1
is ‘n voorbeeld van waar die Bothaville-area
dien as basis. Dit illustreer watter verskil bogenoemde punte op
die gelewerde prys van verskillende bronne kan maak. Dit is nóú die
tyd om die regte besluite te neem. Maak seker dat kalk deel vorm
van die tydsraamwerk van jou produksieproses. Kontak ons gerus
dat ons, in samewerking met jou agent en landboukundige, jou
kan help om die regte besluit op die regte tyd te neem.
43
FOKUS
Bemesting
Spesiale
Produk-inligting
BEN KROG,
bemarkingsbestuurder: SA Kalk & Gips
PRODUK
KM NA
BESTEM-
MING
GEKWO-
TEERDE
VERVOER-
PRYS
PRO-
DUK-
PRYS
KKE-
SUUR
(LAB)
DEELTJIEGROOTTE
AANGEPASTE
KKE VOLGENS
DEELTJIE-
GROOTTE
EFFEKTIEWE
RELATIEWE
KOSTE PER
KKE
GOED-
KOOPSTE
RANG-
ORDE
% FYNER AS
250 MIKRON
(100%)
% GROWWER
AS 250 MI-
KRON (50%)
A Olifantsfontein
Dolomiet
265
210
235 90
59%
41%
72
R6,22
4
A Ottoshoop Dolomiet
244
180
189 96
94%
6%
93
R3,96
1
B Meyerton Dolomiet
191
200
230 92
92%
8%
88
R4,87
3
B Mooiplaas Dolomiet
273
220
170 93
89%
11%
88
R4,44
2
A Olifantsfontein Kalsiet
200
190
215 86
52%
48%
65
R6,20
3
A Panfontein Kalsiet
183
180
155 55
90%
10%
52
R6,41
4
A Prolime Kalsiet
Buhrmansdrift
228
180
195 89
64%
36%
73
R5,14
1
B Northam Kalsiet
338
300
130 78
64%
36%
64
R6,72
5
B Ulco Kalsiet
340
280
200 98
72%
28%
84
R5,70
2
TABEL 1: GELEWERDE PRYS OP BOTHAVILLE VANAF VERSKILLENDE BRONNE.