82 / 112
Augustus 2017
80
OP PLAASVLAK
Bemarking
Indien die aantal tonne wat verskans is nie realiseer nie, sal dit ‘n
negatiewe impak op die besigheid se balansstaat toon en só ‘n
voorbeeld is in
Tabel 2
aangebring.
Dieselfde hipotetiese plaas word in hierdie voorbeeld gebruik en
die aanname word gemaak dat die produsent wel verskans het,
maar die opbrengs word nou laer aangepas om die effek van
produksierisiko te toon.
Indien die produsent sy prys teen ‘n Safex-prys van R2 713/ton
verskans het vir ‘n opbrengs van 4 t/ha (4 000 ton) en die produ-
sent stroop slegs 2 t/ha, sal die produsent derhalwe 2 000 ton hê
om teen die verskanste prys te verkoop.
Wanneer die produsent gebruik maak van die afgeleide instrumente
(termynkontrakte), sal die produsent steeds ‘n verpligting hê om
die res van die 2 000 ton te lewer en moet die produsent nou
hierdie kontrak op ‘n kontantbasis vereffen.
Gestel die Safex-prys het vanaf Desember tot en met Julie na
R1 708/ton gedaal, dan sal die produsent die kontrakte op ‘n
kontantbasis moet sluit. Dit word in die Julieprys, laer-kolom van
Tabel 2 aangedui.
Die produsent sal steeds op Safex ‘n wins realiseer, maar dít tesame
met die inkomste van die eerste 2 000 ton, sal steeds nie genoeg
wees om die direkte uitgawes te dek nie.
Gestel die Safex-prys neem vanaf Desember tot en met Julie toe.
Die produsent sal steeds die kontrak op ‘n kontantbasis moet
vereffen en die effek kan in die Julieprys, hoër-kolom gesien word.
Dit is duidelik dat die produsent nou op Safex op die oorblywende
2 000 ton wat nie gelewer kon word nie, ‘n verlies maak en dit het
‘n noemenswaardige impak op die produsent se balansstaat.
Kontantvloeirisiko
Soos reeds vermeld, word kontantvloei beskou as die vermoë om
die finansiële verpligtinge na te kom wanneer die sperdatum
aanbreek. Kontantvloei speel daarom ‘n kardinale rol in enige
besigheidsopset en besighede/boerderye kan nie voldoende
funksioneer sonder voldoende kontantvloei nie. Kontantvloeirisiko
speel derhalwe ‘n belangrike rol in die besluitnemingsproses wan-
neer produsente besluit om van verskillende verskansings-
moontlikhede gebruik te maak.
Diegene wat van die verskillende alternatiewe vir prysrisiko-
bestuursdoeleindes gebruik maak, moet hulself afvra wat die
moontlike impak van die verskansing (of geen verskansing) op die
besigheid se kontantvloei kan wees.
Indien daar vir verskansingsdoeleindes van termynkontrakte ge-
bruik gemaak word, sal die prys vasgestel word en die produsent
sal nie baat vind indien die prys positief beweeg nie, maar aan
die ander kant indien die mark nie positief verhandel nie (soos in
voorbeeld van Tabel 1), sal dit ‘n baie meer negatiewe impak op die
produsent hê indien die pryse tot onder produksiekoste daal.
Dit sal ‘n noemenswaardige negatiewe impak op die produsent
se kontantvloeisituasie hê – iets wat sover moontlik vermy moet
word. Indien die produsent meer verskans as wat daar moontlik
geproduseer word, sal dit ook ‘n negatiewe impak op die produsent
se kontantvloei hê, soos wat dit in Tabel 2 geïllustreer word.
Verskansing moet daarom oordeelkundig behartig word om só
‘n situasie sover moontlik te probeer vermy. Verskeie alternatiewe
bied wel aan produsente die geleentheid om produksierisiko te
vermy. Hierdie alternatiewe word later in die reeks bespreek en
verduidelik.
Ten slotte
Risiko en onsekerheid is konsepte waarvan daar in die landboube-
dryf nie afstand gedoen gaan kan word nie. Daarom bly dit belang-
rik om dit sover moontlik te bestuur.
In die meeste gevalle is die risiko, soos byvoorbeeld produksierisiko,
buite die beheer van die produsent en hang dit grootliks af van
die natuur. Ander risiko’s, soos prysrisiko, kan produsente tot ‘n
mate bestuur deur van verskillende bemarkings- en verskansings-
alternatiewe gebruik te maak.
Dit is vir ‘n produsent beter om goeie gemiddelde winste in drie
agtereenvolgende jare te maak, eerder as om twee jare groot winste
te maak en ‘n derde jaar ‘n verlies te maak, aangesien die jaarlikse
kontantvloei steeds gehandhaaf moet word.
Dit sal ook ‘n noemenswaardige impak op die kontantvloeibestuur
hê, wat krities is vir volhoubare produksie.
In Deel 3 van dié reeks sal bemarkingsmoontlikhede in meer detail
bespreek word
.
Risiko’s om te oorweeg