80 / 112
Augustus 2017
78
d
eel 1 van hierdie reeks artikels het gehandel oor die
markstrukture en inligtingsbronne en het in die Julie-
uitgawe van dié tydskrif verskyn. Dit is egter vir die
persone wat van die markinstrumente gebruik maak
belangrik om die markstrukture en die inligtingsbronne
te verstaan.
Inligting is die sleutel tot suksesvolle besluitneming en daarom
moet die inwin van voldoende en akkurate inligting voorop gestel
word.
Deel 2 handel oor die verskeie risiko’s waarop daar gelet moet
word wanneer bemarkingsbesluite geneem word. Die verskeie
risiko’s sluit in dié waarteen jy jouself moet beskerm (prysrisiko)
tot en met produksierisiko wat die produsent nie kan beheer nie.
Die gebruik van die verskillende strategieë hou ook verskeie risiko’s
in, wat in ag geneem moet word wanneer bemarkingsbesluite ge-
neem word.
Risiko en onsekerheid
In die landboubedryf moet daar in die meeste gevalle besluite
geneem word sonder dat daar sekerheid is oor wat die spesifieke
uitkoms van die besluit gaan wees. Die feit dat daar nie sekerheid
oor die uitkoms van ‘n besluit is nie, beteken dat daar risiko en
onsekerheid in die besluitnemingsproses voorkom. Hierdie terme
kan soos volg omskryf word:
Sekerheid
Dit is wanneer die uitkoms van die besluit heeltemal bekend is.
Die besluitnemer weet dus presies wat hy gaan kry wanneer hy
hierdie besluit neem.
Onsekerheid
Onsekerheid is wanneer die besluitnemer nie heeltemal seker is
oor wat die uitkoms gaan wees vir die betrokke besluit wat hy
neem nie.
Risiko
Risiko is ‘n toestand waar daar ‘n waarskynlikheid is dat die uitkoms
van ‘n besluit onseker sal wees.
Dit is noodsaaklik om hierdie konsepte te verstaan wanneer dit
by die neem van bemarkingsbesluite kom en die verskillende
rolspelers in die mark moet die onsekerhede en risiko’s in die mark
oorweeg wanneer besluite geneem word. Die rolspelers in die mark
moet derhalwe die aspekte van beide sekerheid, onsekerheid en
risiko oorweeg en analiseer ten einde die beste moontlike besluit
te neem.
Neem veral in ag dat elke individu se risiko-aptyt verskil en dat dit
ook ‘n impak op die individu se besluitneming sal hê. Uit ‘n
verskeidenheid risiko-analiseliteratuur is dit duidelik dat die ver-
skillende individue se risiko-aptyt verskil en daarom word daar
verwys na risiko-soekend, risiko-neutraal en risiko-vermydend. Dit
word soos volg omskryf:
Risiko-soekend
Dit verwys na ‘n besluitnemer wat bereid sal wees om meer risiko
te neem om moontlik beter as die gemiddelde uitkomste te verkry.
Hierdie besluitnemer weeg gewoonlik die verskillende uitkomste
teenoor mekaar op en besluit dan of die moontlike uitkoms die risi-
ko werd is.
Risiko-neutraal
Risiko-neutraal verwys na ‘n besluitnemer wat nie noodwendig
omgee oor die risiko wat in die besluitneming betrokke is nie en is
meer besorgd is oor die finale uitkoms. Hierdie besluitnemer kies
gewoonlik die alternatief met die beste uitkoms ongeag die risiko
verbonde aan die besluit.
Risiko-vermydend
Dit verwys na ‘n besluitnemer wat in meeste gevalle huiwerig is
om risiko te neem. Só ‘n besluitnemer het ‘n afkeur aan risiko. ‘n
Risiko-vermydende beluitnemer sal in die meeste gevalle eerder
die veiliger opsie kies, wat minder risiko inhou en moontlik ook
‘n laer resultaat het. Hierdie besluitnemers is in meeste gevalle
meer besorgd oor die veiligheid van die alternatief eerder as die
resultaat daarvan.
Tipes risiko om te oorweeg
Risiko word hoofsaaklik in twee basiese kategorieë verdeel, naamlik
besigheidsrisiko en finansiële risiko.
Besigheidsrisiko
Die besigheidsrisiko sluit die inherente risiko en onsekerhede in
wat verband hou met die operasionele welstand van die besigheid.
Hierdie risiko sluit faktore soos institusionele-, politiese-, produksie-,
tegnologiese-, persoonlike- asook prys- en markrisiko in.
Finansiële risiko
Dit verwys na die faktore wat meer te doen het met die finansiële
aspekte van die besigheid en sluit faktore soos winsgewendheid
en kontantvloei in. Winsgewendheid verwys na die mate waartoe
‘n besigheid wins en/of finansiële toename genereer, terwyl
kontantvloei verwys na die vermoë van die besigheid om finansiële
verpligtinge teen die sperdatum na te kom.
OP PLAASVLAK
Bemarking
– Deel 2
LUAN VAN DER WALT,
landbou-ekonoom, Graan SA
in ‘n neutedop
PRYSRISIKOBESTUUR
Reeks
Risiko’s om te oorweeg