31 / 132
29
September 2018
sojabone. Ontkieming van kankerroossade
vind in die lente en somer plaas en die
onkruid kan tot 1,5 m hoog groei.
Hierdie is ‘n halfkruidagtige eenjarige on
kruid wat ‘n stewige, diep penwortel vorm
en uiters sterk met die gewas kompeteer.
Kankerroos vorm tussen 200 en 2 000
vrugte per plant, met twee sade wat in elke
vrug voorkom. Die hoeveelheid vrugte wat
per plant geproduseer word, hang af van
hoe welig die plant groei – wat op sy beurt
weer bepaal word deur die hoeveelheid lig,
water en voeding wat die plant ontvang.
Die twee sade binne in elke vrug verskil
in grootte. Die groter saad ontkiem nog
in dieselfde seisoen terwyl die kleiner
saad dormant bly om eers die volgende
seisoen of selfs later te ontkiem. Hierdie
eienskap dra daartoe by dat die onkruid
met moeite beheer word. By lewering van
mielies is slegs sewe kankerroossade per
kg verteenwoordigende mieliesaadmonster
toelaatbaar.
Daar is ‘n hele aantal onkruiddoders ge
registreer vir die effektiewe beheer van
kankerroos. Produsente moet hulself egter
deeglik vergewis van wat op die etiket van
die onkruiddoder staan sodat hulle seker
daarvan is dat die gekose onkruiddoder op
die gewas waarin die kankerroos beheer
moet word, geregistreer is. Alhoewel ‘n
hele aantal voor-opkomsonkruiddoders vir
die beheer van kankerroos in mielies ge
registreer is, is beheer soms wisselvallig.
Net soos met olieboom beheer na-opkoms
onkruiddoders kankerroos meer effektief
– mits die onkruide met toediening nie reeds
te groot is nie. Produsente wat wisselbou
toepas, moet in ag neem dat daar bepaalde
onthoudingsperiodes geld voordat opvolg
gewasse na die aanwending van die doders
weer geplant kan word.
Vlak grondbewerking na opkoms van on
kruidsaailinge kan effektiewe beheer te
weeg bring. Vir produsente wat geen- of
minimumbewerking toepas, is daar ander
opsies om te oorweeg. Kankerroos hou nie
van oorskaduwing nie (weerhouding van
sonlig). Deur ‘n gewas te kies wat vinnig ‘n
blaredak bo-oor die onkruid vorm, kan die
gewas beter met die onkruid kompeteer.
Nouer rywydtes kan ook ingespan word.
Kundiges noem verder dat, in gebiede
waar kankerroos ‘n groot uitdaging is,
plantdatums ontleed kan word. Deur die
gewas te plant sodat dit kan vestig voor
die optimale ontkiemingstyd van die
onkruid, gee aan die gewas self ‘n inheren-
te voorsprong.
Hierdie maatreël vereis egter dat daar
voldoende grondvog asook grond- en
lugtemperature teenwoordig is, wat nie die
gewas sal benadeel nie.
Purperwinde
Purperwinde of
Morning glories
(
Ipomoea
purpurea
L.) is ‘n kruidagtige, someronkruid
wat rankers van tot 2 m kan vorm. Net soos
oliebome en kankerroos, kom purperwinde
wydverspreid in Suid-Afrika voor.
Die plante het wit en/of pers tregtervormige
blomme en kenmerkende, hartvormige
blare. Hierdie onkruid het ‘n relatiewe vlak
verspreide penwortelstelsel. ‘n Enkele
purperwindplant kan tot soveel soos
1 000 saadjies produseer. Net soos met
kankerroos, word slegs sewe saadjies per
kg verteenwoordigende mieliesaadmonster
toegelaat by lewering.
Wanneer purperwinde nie doeltreffend
beheer word nie, lei dit tot oesskade.
Aangesien die plante teen die gewas kan
oprank, kan ernstige infestasies daartoe
lei dat die gewas verdwerg word omdat
dit toegroei. In só ‘n geval is daar dan
opbrengsverliese terwyl die oesproses self
ook ‘n aansienlike uitdaging word.
Soos met enige ander onkruid, moet hierdie
rankende onkruid nie toegelaat word om te
blom en saad te vorm nie. Purperwinde het
die vermoë om dwarsdeur ‘n groeiseisoen
te ontkiem. Dit gebeur daarom dikwels
dat dié sade wat die eerste rondte van
beheer (meganiese of chemiese beheer)
vrygespring het, ernstige uitdagings láát
in die seisoen veroorsaak. Kundiges is van
mening dat die beste beheer verkry sal
word indien meer as een beheermaatreël
gekombineer word.
Kundiges beveel diepbewerking tesame
met chemiese beheer wat deurgaans
regdeur die seisoen opgevolg moet word,
aan. Daar is verskeie geregistreerde on
kruiddoders op die mark vir die beheer
van purperwinde in mielies. In gevalle
waar glifosaat-tolerante (Roundup Ready™)
mieliekultivars geplant word, kan glifosaat
na opkoms gespuit word.
Sommige glifosaatetikette dui egter daarop
dat purperwindbeheer wisselvallig kan
wees en dat ‘n opvolgbespuiting nodig mag
wees. Purperwindemoet met toediening van
die doder nog in die saailingstadium wees
(vier tot ses blare) aangesien effektiewe
beheer afneem namate die plante groter
word – veral as dit begin rank.
Waar moontlik kan lande net na plant
geskoffel word sodra die saailinge opge
kom het. By hoë infestasies moet wissel
bou toegepas moet word in ‘n gewas
waarop ander onkruiddoders vir die
beheer van purperwinde geregistreer is.
Gewasrotasie dra daarom by tot ‘n groter
reeks onkruiddoders waaruit gekies kan
word en lewer ‘n bydrae om te verhoed dat
weerstandigheid teen ‘n spesifieke doder
ontstaan. Deur gewasse te kies wat vinnig
‘n digte blaredak vorm, kan die groei van
hierdie onkruid onderdruk word. Rywydtes
en plantpopulasie kan ook aangewend word
om die infestasievlakke te verlaag.
Opsommend
Kortom, die beheerstrategie van onkruide
waarvan die saad potensieel in graan kan
beland, is dus dieselfde. Onkruidsade ont
kiem regdeur die seisoen, wat hulle in staat
stel om die aanvanklike beheerstrategieë
van vroegseisoen-skoffelaksies en che
miese beheer te ontsnap. Hierdie plante
wat ontsnap, se saad beland dan weer in
die saadbed, wat die uitdaging jaar na jaar
net groter maak.
Die strategie wat produsente moet volg
om hierdie uitdaging die hoof te bied, is
om dwarsdeur die seisoen onkruidbeheer
op die korrekte groeistadia van die pro
bleemonkruid toe te pas. Indien die pro
bleem vererger, kan wisselbou en ander
agronomiese praktyke soos rywydte,
plantestand en plantdatum oorweeg word.
Die goue reël bly egter om na die etiket
te kyk. Maak seker dat die doder vir die
gewas geregistreer is en let ook op die
onthoudingsperiodes – wat krities is waar
gewasrotasie toegepas word.
Produsente is welkom om
onkruidkundiges by die LNR-
Graangewasse te kontak by
018 299 6100.
2: Kankerroos.
3: Purperwinde.
2
3