26 / 132
September 2018
24
Só lyk die ware struikelblokke
vir grondhervorming
D
ie regering se nalating om titelaktes – en dus volle besit
reg – vir grond wat vir hervormingsdoeleindes aangekoop
is oor te dra, is op die oomblik die enkele grootste
struikelblok wat graanprodusente in die gesig staar. Dit
het tot gevolg dat nuwe era-boere nie finansiering kan bekom om
grond te bewerk en gewasse te produseer nie.
Hierdie is een van die prominente aspekte wat deur Graan SA
uitgelig is in die voorlegging wat kort gelede by die Parlementêre
komitee oor grondhervorming ingedien is. ‘n Gebrek aan steun
programme nadat grond aan nuwe era-boere beskikbaar gestel is,
asook die groot leemte wat in die identifisering van begunstigdes
aan wie grond oorgedra kan word ontstaan het, sluit nou hierby
aan. Verskeie ander probleemareas is ook deur Graan SA uitgelig.
Finansiering is ‘n dilemma
Die finansieringsuitdaging strek wyd. Selfs die Land Bank kan in
gevolge sy huidige mandaat nie ongewaarborgde lenings aan nuwe
era-boere gee nie. Dit geld ook vir
ander finansiële instellings. In die
huidige bestel kwalifiseer nie een
van die begunstigde nuwe era-
boere vir lenings nie. Die verwyte
dat hulle nie as boere slaag nie,
is dus misplaas. Hulle misluk nie
omdat hulle swak boere is nie,
maar omdat finansiële aspekte en
die kwessie van behoorlike eien
domsbesitreg dit vir hulle on
moontlik maak om te slaag. Dit is
die stelsel wat misluk, nie die boe-
re nie.
Die beste oplossing vir dié uit
daging is om volle titelregte aan
begunstigdes van grondhervor
ming te gee. Dit sal hulle in staat stel om finansiering te bekom of
om geloofwaardige aandele in vennootskappe met kommersiële
produsente te bekom.
‘n Alternatiewe metode wat ook betekenisvol kan wees, is om
die grond aan die betrokke begunstigdes te verkoop op terme
en voorwaardes wat gunstig genoeg vir hulle is om volhoubare
boerdery te begin en te bedryf. Só ‘n stap kan duisende hektaar
grond vir produksie ontsluit. Dit sal ook die getal nuwe era-boere
onmiddellik en aansienlik verhoog.
Bystand na vestiging
Die gebrek aan bystand nadat begunstigde boere op grond
hervestig is, is ook ‘n groot struikelblok in die bevordering van
volhoubare grondhervorming. Om net op grond te woon, sal nie die
menswaardigheid van diegene wat negatief deur optredes van ‘n
vorige bedeling geraak is, verhoog nie.
Ontsluiting van die waarde van grond ten einde welvaart te skep,
is die eintlike doel van grondhervorming. Dit kan slegs geskied
indien ‘n behoorlike bystandstelsel daargestel en ordentlik in
stand gehou word. Vennootskappe met veral kommoditeitsorgani
sasies is van uiterste belang.
Vennootskappe en gesamentlike ondernemings met bestaande
kommersiële produsente is ook die sleutel tot beduidende vorde-
ring in hierdie opsig.
Identifisering van begunstigdes
Nog ‘n belangrike aspek ten opsigte van die geslaagde vestiging
van nuwe boere is die identifisering van begunstigdes. Op die
oomblik is daar, sover bekend, geen kriteria vir die identifisering
van begunstigdes nie. Die aard van herkapitalisasie-begunstigdes
wat deur die Departement van Landelike Ontwikkeling en
Grondhervorming uitgesoek is, hou bitter min verband met die
vereistes wat geld vir
bona fide
-boere.
Die suksesvolle vestiging van nuwe era-boere in Graan SA se
Ontwikkelende Landbouprogram word daaraan toegeskryf dat
voorligtingsbeamptes daardie
mense uitgewys het wat die
beste potensiaal vir boerdery
getoon het of waar die nuwe
era-boer sy eie bydrae tot die
koste van produksie kon lewer.
Die huidige wantroue tussen
die regering en die privaat
sektor oor die identifisering van
begunstigdes het ‘n uiters na
delige invloed op die vordering
na behoorlike grondhervorming.
Staatsbegroting vir
grondhervorming
en ondersteuning
Ontledings van onvoldoende
bewilligings vir grondhervorming wat deur verskeie instansies,
waaronder die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing, gedoen
is, laat twyfel ontstaan of die Departement van Landelike Ont
wikkeling en Grondhervorming werklik ernstig was om die tempo
van volhoubare grondhervorming te verhoog.
Groot was die verbasing oor fondse wat vir projekte soos bemar
king en verwerking deur Agriparke bewillig is in plaas daarvan dat
dit na nuwe era-boere gekanaliseer is. Besteding aan bemarking
en verwerking asook infrastruktuur, kan slegs gedoen word nádat
produksievermoë geskep is. Geen produksie is egter moontlik
sonder finansiering nie.
In teenstelling daarmee, het boere wat in samewerking met
Graan SA die voordele van die Departement van Landelike
Ontwikkeling en Grondhervorming se herkapitalisasieprogram be
nut het, feitlik onmiddellik na die vlak van kommersiële produsente
beweeg. Van hulle het bykomende grond aangekoop met die
inkomste wat hulle uit eie oeste verkry het en die nuwe plaas het
dadelik as sekuriteit gedien om oesfinansiering vir albei plase te
verkry.
Graan sa
Grondhervorming
Mariëtta Cronjé,
SA Graan/Grain
medewerker
Graan SA-voorlegging aan Grondkomitee
“
Dit is die stelsel
wat misluk, nie die
boere nie.
“