30 / 132
September 2018
28
Olieboom, kankerroos, purperwinde
– die drie sondebokke
O
lieboom, kankerroos en purper
winde is drie onkruide wat tot
afgradering van graan kan lei.
Die effektiewe beheer van dié
onkruide is heelwat makliker gesê as gedaan
en bly vir menige produsent ‘n kopseer.
Olieboom
Olieboom (
Datura species
) is ‘n eenjarige
onkruid wat ‘n wydverspreide probleem
onkruid in verskeie gewasse in Suid-Afrika is
(
Foto 1
). Die olieboomplant is ‘n uiters sterk
groeier en daarom ‘n sterk mededinger vir
water, voedingstowwe en lig.
Datura
-saad ontkiem gewoonlik saam met
die mieliesaad, maar omdat hierdie onkruid
regdeur die seisoen tot en met die eerste
harde ryp teenwoordig is, kan oliebome tot
met graanvullingstadium ‘n invloed op die
mielieplante hê.
Elke olieboomplant van die
Datura ferox
-
spesie (groot stinkblaar) kan 100 plus saad
kapsules vorm, elk met 200 tot 300 sade.
Die saad wat deur een olieboomplant per
hektaar geproduseer word, is genoegsaam
om te veroorsaak dat die graan wat van
daardie land afkomstig is, afgekeur word.
Hierdie onkruid is ongewens in graan weens
die giftige aard van die plant (veral van die
saad) en gevalle van vergiftiging van mens
en dier is al aangeteken. Dit is daarom krities
dat produsente hierdie onkruid effektief
beheer.
‘n Goeie onkruidbeheerprogram wat daarop
fokus om die vestiging van hierdie onkruid
in ‘n land te beheer, is die eerste stap om
te verseker dat oliebome nie hand uitruk
nie. Kundiges is dit eens dat olieboom nie
alleenlik met voor-opkomsonkruiddoders
doeltreffend beheer kan word nie. Die mees
effektiewe beheer word verkry met na-
opkomsonkruiddoders.
Dit is noodsaaklik om ‘n bymiddel by die
na-opkomsonkruiddoders te voeg om die
penetrasie van die onkruiddoder te be
vorder. Die korrekte identifikasie van die
tipe olieboom wat beheer moet word, is
noodsaaklik vir effektiewe beheer omdat
daar verskeie onkruiddoders vir die beheer
van olieboom in mielies geregistreer is.
Daar moet seker gemaak word dat die
gekose onkruiddoder wel die relevante
olieboomspesie wat in die spesifieke land
voorkom, sal beheer. Omdat
Datura
-spesies
uiters gehard is, moet dit so gou moontlik na
opkoms beheer word. Die tydsberekening
van so ‘n bespuiting moet goed beplan
word om te verseker dat laat ontkiemende
oliebome ook beheer word, anders is op
volgbespuitings nodig.
Die optimale tyd om ‘n onkruiddoder toe te
dien vir die beheer van sodanige onkruid
is tussen die twee- tot sesblaar-stadium.
Soos met alle onkruide sal groter plante
minder doeltreffend beheer word deur na-
opkomsonkruiddoders. Wanneer chemiese
beheer nie effektief was nie, moet daar van
meganiese verwydering gebruik gemaak
word of moet dit met die hand uitge-
skoffel word.
Slegs een
Datura
-saadjie word per kg
mieliesaad toegelaat tydens gradering.
Indien daar
Datura
-saad in die graan is, is
dit raadsaam om self eers die saad te laat
sif voordat dit gelewer word, omdat daar
‘n fooi van ongeveer R100 gehef word vir
elke siftingsproses per ton graan wat deur
graansilo’s gedoen word. Wanneer onkruide
nie effektief beheer is nie, kan meer as een
siftingsproses nodig wees om die giftige
saad te verwyder.
Kankerroos
Kankerroos (
Xanthium strumarium
L.) is ‘n
belangrike onkruidplaag in ‘n groot aantal
kontantgewasse soos graangewasse en
Fokus
Dr Maryke Craven, Marlene van der Walt
en
dr Jeanetta Saayman-du Toit,
LNR-Graangewasse, Potchefstroom
1: Olieboom.
1
Geïntegreerde plaagbeheer