SA Graan Oktober 2016

55 / 112

OPTIMALE PLANTDATUM
onder die loep
Die keuse van ‘n plantdatum is een van die belangrikste
bestuursbesluite wat graanprodusente moet neem. Heel
dikwels word die besluit geneem volgens heersende
weers- en grondtoestande, of die aantal hektare wat ge-
plant moet word.
Plantgroei en -produksie se basiese boustene is sonligenergie,
koolsuurgas (CO2), water (H2 O), voedingselemente (N, P en K) en
tyd. Plantdatum – hetsy te vroeg of laat – het potensieel ‘n direkte
invloed op een of meer van hierdie boustene en kan finale opbrengs
beïnvloed.
Wat is opbrengs? In die geval van mielies kan opbrengs beskryf
word as die som van die aantal koppe per hektaar geproduseer,
die aantal pitte per kop en finale pitmassa.
Die plantdatum is jou kans om die gewas te vestig sodat die
gewas se waterverbruik en die reënvalverwagtinge ooreenstem.
Soms moet die gewasse vroeg en soms laat geplant word om die
midsomerdroogte in kritiese tye te kan systap.
Soms is vroeg plant ‘n uitstekende opsie, maar as dit te ver buite die
plantvenster gedoen word, kan dit vir die produsent ‘n risiko inhou.
Net só kan die risiko ook, as daar te laat geplant word, verhoog
word. Om hierdie risiko’s te verstaan, moet produsente ‘n deeglike
begrip van die groei van die gewasse hê.
Mielies
Mielies is ‘n dag-neutrale plant, wat beteken dat dit sal blom nadat
‘n sekere hoeveelheid hitte geakkumuleer het. Graanvulling en
opbrengs word beïnvloed deur die tyd van die jaar wat dit aange-
plant word. Die ontkieming van mielies is swak by grondtem-
perature laer as 10°C. Tussen 10°C tot 13°C vind ontkieming wel
plaas, maar swamsiektes kan ‘n nadelige effek op saailingves-
tiging hê. Vir goeie ontkieming en die ontwikkeling van ‘n sterk
saailing moet dagtemperature bo 19°C wees en nagtemperature nie
benede 13°C daal nie.
Afhangende van watervoorsiening is die optimale groeitempera-
tuur vir ontkieming tussen 24°C tot 27°C. Namate temperature
gedurende die dag styg, styg vegetatiewe en reproduktiewe pro-
duksie in die mielieplant. Die styging in produksie duur voort tot-
dat ‘n maksimum van tussen 26°C tot 29°C bereik word.
Bo 30°C raak transpirasie en respirasie só hoog dat die produksie
van plantweefsel oorskadu word deur die afbreek daarvan. Onder
10°C weer, vind geen noemenswaardige groei plaas nie.
Sojabone
Sojabone is kortdagplante (fotoperiode-sensitief), wat daarop neer-
kom dat dit sal oorgaan tot blom indien die nagte langer raak. Dit
beteken lang dae en kort nagte stimuleer vegetatiewe groei, terwyl
die omgekeerde blomvorming bevorder.
Opbrengste word nadelig beïnvloed wanneer temperature bo
30°C styg. Temperature benede 13°C vir lang periodes tydens die
blomstadium benadeel blom- en saadvorming. Vroeë aanplantings
met sojabone het nie altyd dieselfde voordelige uitwerking op op-
brengs as by mielies nie.
Dit wil sê in uitermate warm gebiede met ‘n hoë aantal hitte-
eenhede per dag is dit belangrik om nie te vroeg te plant nie. Dit sal
vegetatiewe groei oormatig stimuleer, wat later tot omvalprobleme
mag lei – sonder die voordeel van hoër opbrengste. Daarteenoor lei
baie laat aanplantings tot te min vegetatiewe groei, lae peulhoogte
en laer opbrengste.
53
October 2016
OP PLAASVLAK Bestuurspraktyke
Plantdatums / Vroeg / Laat / Skade
CORNÉ VAN DER WESTHUIZEN, agronoom: Pannar Saad
Skade gekoppel aan kouewaterimbibisie op ‘n vroeë aanplanting onder
besproeiing (September) wat op ‘n ligte sandgrond aangeplant is.