27 / 92
25
May 2015
bate, wees. Vir na-waardasiedatum-bates sal daar dus nie ‘n keuse
vir die berekening van die basiskoste beskikbaar wees nie en is dit
daarom van uiterste belang dat dokumentasie ter stawing van die
koste behoorlik bewaar word.
Watter bates is vrygestel van kapitaal-
winsbelasting
Sekere bates is vrygestel van kapitaalwinsbelasting, soos sekere
persoonlike gebruiksbates wat nie by die beoefening van ‘n bedryf
aangewend word nie. Die wetgewing maak egter voorsiening daar-
voor dat goud- (byvoorbeeld Krugerrande) of platinum muntstukke,
onroerende eiendom, ‘n vliegtuig met ‘n leë massa van meer as
450 kg, ‘n boot wat langer as 10 m is en finansiële instrumente spesi-
fiek van dié vrystelling uitgesluit is. Met ander woorde by die beskik-
king van hierdie bates sal die kapitale wins onderworpe wees aan
kapitaalwinsbelasting.
Bedrae ontvang as gevolg van plaaslike kompetisies of loterye, af-
treevoordele en opbrengste ontvang vanaf lewensversekerings-
polisse waarvan jy die oorspronklike eienaar is, is vrygestel van
kapitaalwinsbelasting.
Die wetgewing het ‘n aantal bepalings rondom die hantering
van ‘n persoon se primêre woonhuis. Die wins of verlies (tot
en met R2 miljoen) met die verkoop van jou primêre woonhuis,
sal byvoorbeeld nie onderworpe wees aan kapitaalwinsbelas-
ting nie, op voorwaarde dat die eiendom in jou eie naam gere-
gistreer is en jy dit vir private huishoudelike doeleindes gebruik.
Indien jy dus byvoorbeeld jou woonhuis verhuur en jy woon in
jou strandhuis, sal die kapitale wins by die verkoop van die woon-
huis wat jy verhuur het, onderworpe wees aan kapitaalwins-
belasting, omrede jy dit nie meer gebruik het vir huishoudelike
doeleindes nie.
‘n Belastingpligtige kan slegs een primêre woning op ‘n tydstip hê
en die grond waarop die eiendom geleë is, word vir die doeleindes
van dié vrystelling beperk tot twee hektaar. Die vrystelling sal ook
pro rata verminder word vir enige periode waartydens jy nie woon-
agtig was in jou primêre woonhuis nie of indien jy ‘n gedeelte van die
woning vir besigheidsdoeleindes gebruik.
Bogenoemde bepalings raak ook veral plaaseiendomme omrede
die wins of verlies met die beskikking van plaaseiendomme onder-
worpe sal wees aan kapitaalwinsbelasting. Die waardasie (en die
verkoopprys) van plaaseiendomme kan moontlik voorsiening maak
vir die afsonderlike spesifisering van die woning en daarmee saam
twee hektaar grond om sodoende die vrystelling van R2 miljoen te
kan benut.
Aan die ander kant is dit natuurlik so dat kopers van plaaseien-
domme waarskynlik nie bereid sou wees om afsonderlik te betaal vir
die woonhuis nie, aangesien dit nadelige Belasting op Toegevoegde
Waarde implikasies vir sodanige kopers kan inhou.
Wonings word in die algemeen deur individue gekoop deur middel
van ‘n trust, maatskappy of beslote korporasie. By die beskikking van
sulke wonings sal die trust, maatskappy of beslote korporasie ten
volle onderworpe wees aan kapitaalwinsbelasting, aangesien slegs
natuurlike persone die R2 miljoen-vrystelling kan geniet.
Verder is dit ook moontlik dat die kapitale wins by die beskikking van
‘n “kleinbesigheidsbate” tot ‘n maksimum bedrag van R1,8 miljoen
vrygestel kan wees van kapitaalwinsbelasting. ‘n Kleinsakebesigheid
word in die wet omskryf as ‘n besigheid waarvan die totale mark-
waarde van die bates nie R10 miljoen op die datum van beskikking
oorskry nie. Daar is ook sekere ander vereistes waaraan voldoen
moet word. Die vraag ontstaan nou of ‘n boerdery ook as ‘n klein-
besigheidsbate kan kwalifiseer en sodoende kwalifiseer vir hierdie
gunstige vrystelling. Indien ‘n persoon voldoen aan al die vereistes
soos gestipuleer in die wet, is dit waarskynlik moontlik dat ‘n pro-
dusent ook vir hierdie vrystelling kan kwalifiseer.
Wat gebeur by afsterwe
Die geagte beskikkingsreëls bepaal onder andere dat, by afsterwe,
INSLUITINGSKOERS MARGINALE KOERS EFFEKTIEWE KAPITAALWINSBELASTINGKOERS
Natuurlike persone
33,3%
0% - 41%
0% - 13,65%
Trusts
66,6%
41%
27,31%
Spesiale trusts
33,3%
0% - 41%
0% - 13,65%
Maatskappye
66,6%
28%
18,65%
Beslote korporasies
66,6%
28%
18,65%
TABEL 1: INSLUITINGSKOERSE.