30 / 92
Mei 2015
28
FOKUS
Geldsake en finansiële dienste
Begrotings vir koring-
en kanolavertakkings bestudeer
V
ir volhoubare kleingraanboerdery in die Wes-Kaap, is die
volg van ‘n goeie wisselboustelsel ‘n voorvereiste. Só ‘n
wisselboustelsel bestaan gewoonlik uit koring, lusern of
medics en ander kontantgewasse, soos hawer en gars.
Oor die afgelope aantal jare is kanola toenemend in wisselboustel-
sels gebruik om beter onkruidbeheer van veral grasonkruide toe
te pas, met minder siektes en onkruide wat na die opvolggewas
(gewoonlik koring) oorgedra word. Daarmee saam het die kanola in
sommige jare ook ekonomies goed presteer.
Met die gebruik van kontantgewasse, soos koring en kanola, is
dit belangrik dat die winsgewendheid en gelykbreekopbrengste
ook jaarliks in ag geneem word. Die moeilikste deel van die
vertakkingsbegroting is om die opbrengs en prys van die produk vir
die komende jaar te voorspel.
Vir hierdie begrotings is die langtermyn gemiddelde opbrengste
vir koring (2,6 ton/ha, 2,8 ton/ha) en kanola (1,5 ton/ha) tussen die
westelike, suidelike en oostelike Rûens-gebiede en die middel van
die Swartland-gebied gebruik.
Die koringprys (Safex) is beraam op R3 680/ton. Dit is die gemiddeld
van die Desember 2014 Safex-prys (Junie tot Desember 2014) en
die gemiddeld van die huidige Desember 2015 Safex-prys. Die
kanola finale prys vir 2015 is beraam op R4 400/ton, wat ‘n effense
sywaartse beweging is vanaf die R4 300 finale prys van 2014.
Direkte insette is volledig begroot met ‘n inflasie-aanpassing
waar nodig. Vaste koste is verkry uit gemiddelde finansiële
studiegroepsyfers in die gebied. ‘n Produsent wat so ‘n begroting
gebruik, moet bewus wees dat begrotings en die aannames wat
daarmee saamgaan, gedurig kan verander.
‘n Begroting moet dus nie as ‘n rigiede, vaste plan beskou word
nie, maar wel as ‘n bestuurshulpmiddel. Meegaande gemiddelde
begrotings kan dus tussen verskillende gebiede en tussen
verskillende boerderye verskil.
Produksiekoste van droëlandkoring
Tabel 1
toon die droëlandkoringvertakkingsbegroting vir die weste-
like, suidelike en oostelike Rûens vir die 2015/2016-produksieseisoen.
Vir ‘n langtermyn gemiddelde opbrengs van 2,6 ton/ha beloop
die totale toegewese veranderlike koste R5 192/ha. Die berekende
vaste koste is R1 380/ha. Die totale koste van produksie beloop dan
ongeveer R7 140/ha, soos aangedui in Tabel 1.
Vir ‘n gemiddelde langtermynopbrengs van 2,6 ton/ha, met ‘n totale
produksiekoste van R7 140/ha, beloop die netto marge R299/ha.
Tabel 2
toon die sensitiwiteitsanalise met verskillende pro-
dusentepryse en opbrengste van droëlandkoring met ‘n totale
produksiekoste van R7 140/ha, soos aangedui in Tabel 1.
PIERRE LAUBSCHER, FRANCOIS HUMAN
en
WYNAND HEUNIS,
landbou-ekonome, Overberg Agri
Tabel 3
toon die droëlandkoringvertakkingsbegroting vir die middel
van die Swartland vir die 2015/2016-produksieseisoen.
Vir ‘n langtermyn gemiddelde opbrengs van 2,8 ton/ha beloop die
totale toegewese veranderlike koste R5 285/ha. Die berekende
vaste koste is R1 065/ha. Die totale koste van produksie beloop dan
ongeveer R7 315/ha, soos aangedui in Tabel 3.
Vir ‘n gemiddelde langtermynopbrengs van 2,8 ton/ha, met ‘n totale
produksiekoste van R7 315/ha beloop die netto marge R696/ha.
Tabel 4
toon die sensitiwiteitsanalise met verskillende pro-
dusentepryse en opbrengste van droëlandkoring met ‘n totale
produksiekoste van R7 315/ha, soos aangedui in Tabel 3.
Produksiekoste van kanola
Tabel 5
toon die kanolavertakkingsbegroting vir die westelike,
suidelike en oostelike Rûens vir die 2015/2016-produksieseisoen.
TABEL 1: VERTAKKINGSBEGROTING VIR DROËLANDKORING
(MINIMUMBEWERKING) IN DIE RÛENS.
Opbrengs (ton/ha)
2,6
Produsenteprys (R/ton)
R2 861
Bruto produksiewaarde (R/ha)
R7 439
Toegewese veranderlike koste (R/ha)
Saad
R569
Bemesting
R1 692
Spoorelemente
R76
Onkruiddoders
R618
Swamdoders
R514
Insekdoders
R119
Kontrakwerk/grondontledings/kartering
R243
Bemarking
R206
Versekering
R26
Waterkoste
R16
Brandstof
R590
Herstel en onderhoud
R523
Totale toegewese veranderlike koste (R/ha)
R5 192
Bruto marge (R/ha)
R2 247
Vaste koste (R/ha)
R1 380
Depresiasie
R568
Totale produksiekoste (R/ha)
R7 140
Netto marge (R/ha)
R299
Spesiale