99 / 116
97
March 2016
Só sê ‘n paar van ons gesoute produsente
“Nie een van ons het al ‘n droogte soos vanjaar
beleef nie. Ek boer al van 1961 af, maar niks kan
met hierdie jaar vergelyk nie! ‘n Mens kan net
jou geloof behou en vasbyt.
“As ek vir ‘n jong produsent raad kan gee:
Gaan praat onmiddellik met jou finansierder.
Moenie net wegbly nie. Dit gaan nou oor
oorlewing. Diegene wat vee het, moet die vee
net aan die lewe probeer hou.
“Ek glo die banke en landboubesighede sal ver agteroor buig om
ons produsente te probeer help, want dit is nie in hulle belang om
produsente links en regs uit te verkoop nie. Grondpryse sal in duie
stort en die balansstate van produsente wat nog solvent was, sal só
nadelig geraak word, dat meer en meer produsente finansieel in die
knyp sal raak,”
Cerneels Claassen
(voormalige voorsitter: NAMPO
en produsent van Reitz).
“Hoe bly ek staande in die moeilike omstandighede? Deur geloof.
Jy moet vashou aan die Here. Dit is al oplossing vir moeilike tye
in die landbou. Nie een van ons kan iets aan die weer verander nie
– daar is net Een wat wolke maak om reën te bring en dit hou my
nederig. Ons moet meer bid.
“Ek glo ‘n produsent moet vee aanhou. My
oupa se raad was dat jy vir elke hektaar wat
jy plant, een bees moet aanhou. As daar dan
‘n droogte of ‘n misoes is, kan jy 'n bees of
twee verkoop en jou grond behou,”
William
Matasane
(oud-Graan SA-hoofbestuurslid,
Ontwikkelende Graanprodusent van die Jaar
2010 en produsent in die Senekal-omgewing).
“Ek dank ons Hemelse Vader dat Hy my steeds die geleentheid gun
om te mag boer ondanks die droë jare tydens die 31 jaar wat ek
boer. Wat maak die huidige droogte anders as voriges? Die woord
‘droogte’ het die versamelnaam vir gebrek aan reën, die inploffing
van die wisselkoers, swak wêreldekonomie,
hoë rentekoerse, stygende insetkostes, on-
sekerhede oor grondhervorming en korrupsie
binne die regering geword.
“Droogte in die Swartland, Vrystaat, Limpopo
of waar ook al, verskil nie van mekaar nie.
Droogte respekteer nie landsgrense, lyndrade
of kleur nie – dit het nie eers respek vir die bank-
bestuurder of die koöperasiebestuurder nie.
“Kan jy alleen die uitdagings en eise van ‘n droogte oorkom? Nie
eers amper nie. Deel die frustrasie, vrees en woede met iemand. Hoe
meer jy dit deel met ander, hoe ligter raak die las wat jy self dra. Maak
tyd om met jou buurman te gesels: Hy is in dieselfde bootjie as jy.
Moet asseblief net nie mekaar in ‘n depressie in kla nie. Gelukkig het
ek ‘n Hemelse Vader wat nie omgee om na my relaas en noodkreet
te luister nie.
“Baie vroeg in my boerderyloopbaan het ek besef dat my vrou pre-
sies moet weet wat in my boerdery en finansies aangaan. Te veel
sien ek in my omswerwinge – en hier wil ek die befaamde woorde
van Prof Kassier gebruik – dat vroutjies ‘n sjampanje-lewenstyl hand-
haaf terwyl die boerdery skaars ‘n Coco Cola-inkomste het. Deel jou
kommer met jou gesin, dit is reg en billik dat hulle presies moet weet
wat aan die gang is. Vroue het die vermoë om baie innoverend te
dink en te kan aanpas.
“Leef binne jou vermoë. Doen dit wat jy kan, met die middele wat
jy het, maar ongelukkig gaan jy daardie groot projekte wat beplan
is, net kan aanpak as jy die middele het of jy sal dit moet uitstel tot
omstandighede jou toelaat om dit te doen.
“Dit is krities om oop kaarte met jou kredietverskaffers te speel.
Maak so gou moontlik ‘n afspraak met jou bank of landboubesigheid
en lig hulle in oor wat by jou aan die gebeur is. Droogte is nie swak
bestuur of onoordeelkundige besluitneming nie. Jy hoef werklik nie
skuldig te voel om met hierdie mense te gesels en oplossings vir
die pad vorentoe te soek nie. Vir hierdie instansies is jy belangriker
as wat jy dink.
“Behou kontak met en lidmaatskap van jou bedryfsorganisasie of
georganiseerde landbou. Ons kan nie as individue met die regering
of provinsie, banke en landboubesighede onderhandel nie. Dit is
in hierdie tye dat hierdie organisasies dit namens ons doen en
moet doen.
“Die heel belangrikste in hierdie droogtetye is om jou visie, denke en
perspektief positief te hou. Vermy klakouse en doemprofete. Soms is
dit nodig om meer gereeld met kort vakansies te gaan – ek praat nie
van oorsese reise nie. Veral as jy voel alles loop skeef.
“Ons Hemelse Vader sal weer voorspoed gee en weet net: Hy sal
niks oor jou pad bring wat jy nie kan hanteer nie – al lyk die omstan-
dighede baie donker,”
Andries Theron
(vise-voorsitter: Graan SA en
produsent van Moorreesburg).
Volgens onlangse studies wat deur finansiële instellings gedoen
is, kan verwag word dat die wisselkoers moontlik tot rondom
R18 per dollar kan verswak. Die gevolg is dat inflasie gaan styg. Die
Reserwebank het reeds begin om die rentekoerse te verhoog.
Ongelukkig gaan ‘n verswakking in die wisselkoers ons produksie-
koste ook negatief raak. Inteendeel: Dit doen al klaar. Die effek van
die lae oliepryse het ons in ‘n mate reeds verby gegaan en as die
oliepryse begin styg, gaan ons lang krokodiltrane huil.
Die klein besighede op die platteland word net so erg soos die
landboubedryf geraak. Met ‘n drastiese daling in die ekonomiese
aktiwiteite, is die werkloosheid op die platteland weer en vinnig aan
die styg. Dit is nie die internasionale besighede wat die mense op
die platteland in diens neem nie, maar plekke soos die verfwinkel,
die klein motorhawe, die kafee op die hoek en sulke onderneming
wat in hierdie droogtejaar die spit afbyt.
Daar word algemeen gepraat van die voorwaartse en terugwaartse
bindings in die landbousektor. Dit is só dat vir elke rand wat die
saaibedryf maak, daar R1,27 is wat buite-om gemaak word. Neem
dus die inkomste van ‘n klein dorpie weg, dan gaan ‘n mens ellende
sien. Om jou werk te verloor en stapelvoedselpryse styg deur die
dak, is twee klappe gelyk.
Invoerrealiteit
Dit is maklik om te sê: Voer in. Die vraag is: Van waar en teen watter
prys en kan die infrastruktuur dit hanteer, maar nog meer kan die
verbruiker dit bekostig?
Witmielie-invoere het vir seker sy uitdagings en dit teen ‘n prys.
Maar hierdie invoere en droogte het beslis ‘n impak op die res
van die ekonomie. Die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP)
voorspel dat die land se reëlegroei met 3,38% van die gemiddeld
van die afgelope drie jaar kan daal.
Dit sal ‘n negatiewe effek op die regering se spandering hê en die
ergste is dat daar ‘n drastiese daling in die werksgeleenthede ver-
wag kan word. Met ‘n daling in werksgeleenthede kan verwag word
dat die misdaadsyfer sal styg.
As alles rondom die droogte saamgevat word, is daar nie baie
positiewe punte nie. Die negatiewe aspekte is baie meer en almal in
hierdie mooi land van ons gaan die gevolge daarvan voel.