28 / 52
Januarie 2015
26
Variërende plantestand:
Die volgende vlak in presisieboerdery
D
roëlandboerdery is oor die algemeen nie maklik nie en word
gekenmerk deur vele uitdagings. Verhoogde insetkoste,
soos diesel, saad, kunsmis, plaagbeheermiddels en arbeid,
gepaardgaande met ‘n ongunstige mielieprys, motiveer
produsente om meer effektief te dink.
Die grootste vraag is: Hoe bestuur ‘n produsent die onbeheerbare
faktore, soos die hoeveelheid reën en nog belangriker, die
verspreiding van reën? Die maklikste antwoord is dat ‘n produsent
moet doen wat hy kan, met wat hy het, maar dit beteken ook dat die
besluite wat geneem moet word, al hoe meer en moeiliker raak.
Besluite rakende plantestand kan dalk maklik oorgesien word,
maar kan wel ‘n groter rol speel in die optimalisering van ‘n droë-
landboerderysisteem.
Presisieboerdery en plantestand
Die presisieboerderykonsep is lank nie meer net ‘n idee wat in
ander lande toegepas word nie. Dit is uit en uit deel van ons land-
bou en word nie alleenlik net toegepas nie, maar Suid-Afrika word
gesien as een van die leiers op die gebied.
Die tendense wat die droëlandlandboubedryf tans ervaar, soos
nouer rywydtes, wyer bewerking en veral groter planters met die
hoogste tegnologie en akkuraatheid, maak variërende plantestand
meer toeganklik. Die vraag is egter hoekom moet die produsent
begin om plantestand te varieer en op watter gegewens of faktore
gaan plantestand gevarieer word?
Hoekom variërende plantestand?
Droëlandgewasproduksie word gedryf deur reënval, maar meer
spesifiek deur grondbeskikbare vog. Daarom is die grootste rede
vir die veranderlike toediening van plantdigtheid om die effektiewe
benutting van grondvog te kan optimaliseer deur die verhoging van
die watergebruiksdoeltreffendheid.
Elke droëlandprodusent moet daarna streef dat ‘n plaas of ‘n land
meer graan moet produseer met minder gebruik van grondvog in
millimeters per hektaar.
‘n Voorbeeld wat gebruik kan word om die konsep te illustreer,
is ‘n land wat op een gedeelte hoogliggend is met ‘n diep, goed
gedreineerde grond wat ‘n droër tipe keerlaag het waar water lateraal
beweeg na die laagliggende dele van die land.
Die laagliggende deel versuip maklik, want die keerlaag is vlak en die
klei-inhoud is baie hoog en dus kan baie water gestoor word. Om ‘n
homogene plantestand op dié land te plant sal nie winsgewend wees
nie ongeag van die tipe seisoen.
Plantestand moet verhoog op die dele wat versuip om die natuurlike
vog te kan benut asook om suurstofstres te verlaag. Terselfdertyd
moet die stand verminder tot op ‘n sekere minimumvlak op die
hoogliggende gebied om droogtestres te bestuur. Vanuit hierdie
perspektief maak dit sin om plantestand te varieer.
Faktore wat variërende plantestand
beïnvloed
Grondvog speel die grootste rol om die optimale plantestand te
bepaal. Grondfisiese eienskappe, soos grondvorm, effektiewe
worteldiepte, klei-inhoud en struktuur per horison asook die tipe
keerlaag is die belangrikste faktore om in ag te neem.
Die bogenoemde eienskappe beïnvloed die hidroliese dinamika
in die grondsisteem en daarvoor moet die grond se fisiese
eienskappe bepaal word en die grondvoginhoud gemeet word.
Die profielvoorsieningstempo moet ook bereken word, want
dit kan ‘n beperkende faktor raak, veral in seisoene waar swak
reënvalverspreiding voorkom.
Rywydtes speel ook ‘n groot rol, want plantestand moenie as
‘n eenheid bestuur word nie, maar as ‘n kombinasie met die
agronomiese sisteem. ‘n Wyer rywydte met ‘n hoë plantpopulasie
kan skade veroorsaak en opbrengs verlaag.
Die binnery-spasiëring is noodsaaklik en in hierdie geval is die
populasie op die ry te hoog en dus word die grondvog te vinnig
uitgeput. Die vog tussen die rye beweeg te stadig na die wortels toe,
veral ‘n grond wat ‘n baie lae profielvoorsieningstempo het.
Die grond tussen die rye op ‘n wyer rystelsel is blootgestel. Sonlig
kan die temperatuur op die grondoppervlakte verhoog en dus
grondvogverliese bespoedig deur middel van verdamping. Die
nuutste tendens is om nouer rywydtes te plant en met dié word die
hele grondprofiel op ‘n driedimensionele vlak meer effektief benut.
Daar is verminderde binneryvogstremming en beter grondbe-
dekking. ‘n Mikroklimaat word gevorm wat meer gunstig is vir
vogbewaring. Nouer rywydtes stimuleer die groei en verspreiding
van fyn haarwortels in die boonste 10 cm van die grond wat
reënvaleffektiwiteit verhoog. Nouer rywydtesisteme is gunstiger vir
variërende plantestandtoediening.
Dit sal wys wees om topografie ook as ‘n faktor te oorweeg met die
variërende plantestandproses. Topografie speel ‘n belangrike rol in
die beweging van oppervlakwater asook grondwater. Hoogliggende
dele is geneig om droër te wees en beter te kan dreineer waar
water in die leegtes akkumuleer. Die formasie van gronde word ook
ondermeer gedryf deur topografie.
Voordat daar besluite geneem word rakende plantdigtheid, moet ‘n
produsent eers verseker dat daar geen beperkings op ‘n chemiese
vlak is nie. Dit wil sê die grondchemiese status moet eers reggestel
word. Belangrike aspekte soos pH, suurversadiging, fosfaat (P),
kalium (K), kalsium (Ca) en magnesium (Mg) -vlakke moet in lyn
wees. Die variërende toediening van bemesting moet in plek wees
OP PLAASVLAK
Besluite / Plantestand / Presisieboerdery / Varieer
Bestuurspraktyke
JASON SPARROW,
landboukundige, Sidi Parani