22 / 44
CORNÉ LOUW,
senior ekonoom, Graan SA
INSET
-oorsig
OP PLAASVLAK
Belangrike ekonomiese aanwysers
en insetprystendense van 2017
i
n 2017 het die wisselkoers weer
eens wipplank gery en omdat dit
plaaslike pryse op ‘n daaglikse basis
beïnvloed, het dit besluitneming
ten opsigte van insetaankope asook
graanbemarking, ‘n groot uitdaging
gemaak.
Die wisselkoers het sedert Oktober verlede
jaar tot Oktober vanjaar tussen ‘n sterkste
vlak van R12,40 en ‘n swakste vlak van
R14,47, gewissel. Die ruolieprys het ook in
September en Oktober vanjaar begin kop
optel – wat plaaslike brandstofpryse laat
klim het.
Tabel 1
illustreer die prysbewe-
gings van die belangrikste ekonomiese- en
insetprysaanwysers in 2017.
Produksieprysindeks
Die produksieprysindeks (PPI) toon die
prysstygings van goedere en dienste op
die groothandel- of vervaardigingsvlak in
die ekonomie. Op ‘n jaargrondslag het die
PPI tot September vanjaar met 5,2% gestyg.
Die PPI vir landbou het jaar-op-jaar met
2% toegeneem, terwyl die PPI vir graan-
produkte met 13,7% gedaal het.
Verbruikersprysindeks
Die amptelike inflasiekoers word op die
basis van veranderings in die verbruikers-
prysindeks (VPI) bereken en dui koste-
veranderings op die kleinhandels- of
verbruikersvlak aan. Die inflasiekoers het
in September vanjaar op ‘n jaargrondslag
met 5,1% gestyg. Voedselinflasie het oor
dieselfde periode met 5,4% gestyg. In
hierdie mandjie van voedsel het brood en
grane met 2,8% gedaal, terwyl vleis met
15,6% gestyg het. Olies en vette het met
3,3% gedaal, terwyl groente en vrugte
oor dieselfde tydperk met 4,4% en 0,5%
onderskeidelik afgeneem het.
Wisselkoerse
In Tabel 1 word ‘n verstewiging in die waar-
de van die rand teenoor ander geldeen-
hede as ‘n positiewe verandering aange-
dui, terwyl ‘n verswakking as ‘n negatiewe
persentasieverandering aangetoon word.
Die rand het op ‘n jaargrondslag tot Okto-
ber vanjaar met 1,7% teenoor die dollar
versterk, terwyl die rand met 5,4% en 5%
teenoor die pond en die euro onderskeidelik,
verswak het.
Rentekoerse
Op ‘n jaargrondslag tot Oktober vanjaar het
die Reserwebank die bankkoers met 25 ba-
sispunte of 0,25 persentasiepunte na 6,75%
verlaag. Handelsbanke het die prima uit-
leenkoers ook met 0,25 basispunte na
10,25% verlaag.
Internasionale ruoliepryse
Die gemiddelde Brent-ruolieprys het van-
af Oktober verlede jaar tot Oktober vanjaar
met 12,2% – vanaf $51,40 per vat na
$57,68 per vat – toegeneem.
In randterme het die ruolieprys op ‘n jaar-
grondslag tot en met Oktober vanjaar met
10,4% tot R790 per vat gestyg.
Brandstofpryse
Die plaaslike groothandelprys van diesel
in Gauteng het met 13,1% vanaf R10,72/
liter in Oktober verlede jaar tot R12,13/liter
in Oktober vanjaar gestyg. Die werklike
brandstofkoste het in Oktober slegs 49,5%
van die finale groothandelsprys van diesel
uitgemaak. Dit wil sê 50,5% is opgemaak
deur heffings en belasting.
Oor ‘n jaartydperk het die gelande koste
van diesel met 18,8% gestyg, terwyl belas-
ting met 11,1% toegeneem het en die groot-
handelsmarge met 4,6% gestyg het.
Die dieselkorting is tans 283 c/liter, terwyl
dit 262 c/liter verlede jaar was. Die diesel-
korting bestaan uit die 163 c/liter van die
Padongeluksfondsheffing en 120 c/liter van
die belastingskomponent.
Internasionale kunsmis-
pryse
Alle internasionale pryse van kunsmis-
grondstowwe het vanaf Oktober verlede
jaar tot Oktober vanjaar toegeneem. Dit is
veral die pryse van stikstof wat skerp gestyg
het. Die pryse van DAP, ureum, ammoniak
en kaliumchloried het met 4,5%, 30,2%,
63% en 8,3% onderskeidelik gestyg.
Plaaslike kunsmispryse
Omdat Suid-Afrika meer as 80% van sy
behoefte aan kunsmis moet invoer, is plaas-
like kunsmispryse blootgestel aan dieselfde
faktore as in die internasionale mark.
Die gemiddelde pryse van ureum, KAN
en kaliumchloried het oor ‘n periode van
‘n jaar tot en met Oktober vanjaar met
8,9%, 3,5%, 0,1% onderskeidelik gestyg.
Die prys van MAP het oor dieselfde tydperk
met 6,7% gedaal.
Saadpryse
Saad maak ongeveer 12% van ‘n graan- en
oliesadeprodusent se lopende produksie-
kosterekening uit. Vir die 2017/2018-produk-
sieseisoen het mieliesaad met gemiddeld
9,1%, graansorghumsaad met 7,8%, sonne-
blomsaad met 4% en sojaboonsaad met
4,5% gestyg.
Trekkerpryse
In Oktober vanjaar was die pryse van trek-
kers 3,6% laer as die oorstemmende tydperk
twaalf maande gelede.
Trekkerverkope
Vir 2017 het trekkerverkope tot en met
Oktober met 6,5% in vergelyking met
dieselfde periode in 2016, gestyg. Verlede
jaar is 5 053 eenhede in hierdie tien maan-
de-tydperk verkoop, terwyl trekkerverkope
vir 2017 op 5 379 eenhede staan.
Desember 2017
20