66 / 112
Augustus 2017
64
Beplanning en bestuur maak sojaboon-
produksie by Viljoenskroon moontlik
W
isselbou lewer ‘n groot bydrae tot die winsgewend-
heid en volhoubaarheid van verbouingstelsels. In die
westelike saaistreke is daar egter nie regtig gewasse
waarmee mielies winsgewend afgewissel kan word
nie, maar sojabone is ‘n gewas wat gewis sekere voordele vir
mielieverbouing kan bied.
Sojaboonverbouing vereis dat ‘n produsent sy bestuur moet
opskerp. Goeie boerderypraktyke moet toegepas word en die
suksesfaktore moet deeglik bestudeer en bestuur word. Mnr Cobus
van Coller van Viljoenskroon meen dat dit vir produsente belangrik
is om aan die volgende aspekte aandag te skenk wanneer die
verbouing van sojabone beoog word:
Masjinerie en toerusting benodig om sojabone te verbou;
voedingstatus van die grond;
bestuur van die enting van die saad;
saadbestuur;
aanplanting om die blom van die sojabone met die lang-
termynreënvalverspreiding te sinkroniseer;
plantdatum, plantestand en plantdiepte van die verskillende
kultivars;
bestuur van die onkruiddoders; en
belangrikheid van swam- en plaagdoders.
Van Coller het op die harde manier geleer dat sojabone ná ‘n
sekere datum begin oopspring. Die gevolg daarvan is dat die
oes nie ingesamel kon word nie, omdat die stropers net te min
was. Die stroop van die gewas is net so belangrik soos die verbouing
daarvan.
Maak daarom seker dat daar genoeg stropers beskikbaar is om
die stroop van sojabone betyds af te handel. Wat Van Coller
doen om sy strooptyd te verleng, is om ‘n verskeidenheid van
kultivars met verskillende groeilengtes te plant. “Praat met jou
saadverteenwoordigers om seker te maak dat die kultivars en die
hoeveelhede wat geplant word, by die beskikbare stroperkapasiteit
pas,” raai hy produsente aan.
Die volgende aspek wat volgens hom tot ‘n groot mate aandag
verg, is die voedingstatus van die grond. Let veral op die pH. Indien
die pH te laag is, sal dit ‘n negatiewe effek op die stikstofbinding en
proteïensintese hê.
Sojabone vereis heelwat meer fosfaat en kalium as byvoorbeeld
mielies. Hierdie makro-elemente moet ten alle tye beskikbaar wees.
Die mikro-elemente is net so belangrik. Kalsium, magnesium en
swael word ook ontleed en Van Coller strooi, in konsultasie met sy
bemestingsadviseurs, ‘n produk uit om hierdie tekorte aan te spreek.
Die ander mikro-elemente (sink en molibdeen) is ewe belangrik
en ‘n tekort hieraan benadeel die opbrengste vinnig.
Die gebruik van blaarontledings is vir Van Coller krities om die
produksie en winsgewendheid van sojabone te verhoog. Goeie,
tydige en volledige ontledings word gedoen en die tekorte word
dadelik aangespreek.
In die afgelope seisoen het hierdie praktyk hom ondersteun om
die regte middels tydig te kon toedien. Die positiewe hieraan is dat
die middels toegedien heelwat minder was as wat algemeen vir
sojabone toegedien word. Sodoende is heelwat insette gespaar.
Omdat die sojabone sy eie stikstof moet vervaardig, is die enting
van sojaboonsaad uiters belangrik. Produsente spandeer dikwels
nie genoeg tyd en aandag aan die entproses nie – met die gevolg
dat swak enting plaasvind en opbrengs ingeboet word.
Van Coller noem dat hy die enting van sy sojaboonsaad doen deur
vars entstof, wat gereeld aangevul word en reg gemeng word, in die
plantervoor te spuit. Verder word die saad ook met entstof behan-
del. Hierdie gemengde saad word só bestuur dat die saad min sonlig
kry en daar word moeite gedoen om die saad korrek met die entstof
te meng.
Hy noem dat saad met ‘n bakkie vanuit die stoor na die planter
aangery word om sodoende te verseker dat die geënte saad so min
as moontlik aan son blootgestel word. Dit is belangrik om te onthou
dat die sojaboonsaad uiters versigtig hanteer moet word. Om die
sakke met saad byvoorbeeld te laat val, kan veroorsaak dat die
opkoms benadeel word.
As sojaboonsaad op plase teruggehou word, is die bestuur van
sodanige saad ook uiters belangrik. Van Coller noem dat die saad
so vinnig moontlik ná stroop skoongemaak moet word en dat hierdie
saad korrek geberg moet word, waar dit so min as moontlik hanteer
sal word. Die saad moet waar moontlik in ‘n koel plek gestoor word.
Vir hom is dit krities om hierdie teruggehoue saad aan beide ‘n
ontkiemings- en ‘n groeikragtigheidstoets te onderwerp. Indien
die saad nie dieselfde standaarde as nuut gekoopte saad haal nie,
moet dit nie gebruik word nie.
Interryplantspasiëring is vir Van Coller belangrik. Daarom sal dit
geen bydrae lewer om die hoeveelheid saad per hektaar te ver-
hoog nie.
Hy probeer om die kultivars volgens hul vereiste plantestand
per hektaar te plant. Hierin speel die saadverteenwoordigers ‘n
belangrike rol. Daar word ook gepoog om ‘n pakket van kultivars
te plant.
Die jaar se reënvalverspreiding sal een jaar die langer groeiers
en
‘
n ander jaar die korter groeiers bevoordeel. Omdat sojabone
heelwat vog tydens blom en saadvul benodig, is dit belangrik dat
daar in hierdie tyd genoeg vog beskikbaar moet wees. Maak daar-
om seker dat die groeipatroon van die sojabone met die reënval
en vogbeskikbaarheid van die plaas strook.
Onkruidbestuur is krities om sojabone se sukses te waarborg.
Sojabone word so laag moontlik gestroop en daarom is dit belangrik
dat daar nie onnodige walle in die rye moet wees nie. Van Coller
noem dat produsente daarom moet probeer om nie die sojabone
meganies te skoffel nie en sodoende die vorm van walle in die rye
te beperk.
Die gevolg hiervan is dat die stropers laer kan stroop en sodoende
word meer sojabone per hektaar gestroop. Hy probeer ook
om die effek van veral glifosaat op die sojabone te beperk.
FOKUS
Sojabone
Mini
PIETMAN BOTHA,
SA Graan/Grain
medewerker