76 / 116
Maart 2018
74
OP PLAASVLAK
– Deel 2
LUAN VAN DER WALT,
landbou-ekonoom, Graan SA
saamgevat
NA-STROOPBEMARKING
Reeks
i
n Deel 1 van die reeks, wat in die Februarie-uitgawe van
SA Graan/Grain
verskyn het, is daar meer gefokus op wat
na-stroopbemarking behels en waarom dit vir produsente van
belang is om na-stroopbemarking te oorweeg.
Hierdie gedeelte van die reeks sal meer fokus op die faktore
waarop gelet moet word wanneer produsente na-stroopbemarking
van geproduseerde graan oorweeg.
Die bemarking van graan speel ‘n uiters belangrike rol in die
winsgewendheid van ‘n boerdery en dit is noodsaaklik vir produsente
om goeie en oordeelkundige bemarking van die grane te oorweeg.
Wanneer daar na bemarking van graan verwys word, is daar
verskeie alternatiewe wat oorweeg kan word. Hierdie alternatiewe
strek vanaf voor-seisoenverskansing en kontraktering tot en met
na-seisoenbemarking waar daar ook verskeie strategieë gevolg
kan word.
Dit is egter vir produsente belangrik om die verskillende aspekte,
soos die risiko’s verbonde aan die gebruik van die verskillende
strategieë in gedagte te hou.
Prys- en risikobestuur
Die volatiliteit van die plaaslike klimaat en graanmarkte wat die
afgelope paar jaar beleef is, het die kollig weer opnuut op die
bemarking en veral voor-seisoenverskansing van grane geplaas.
Alhoewel die voor-seisoenverskansing en kontraktering van graan
vir die produsent goeie geleenthede bied om beter pryse te realiseer
as om tydens strooptyd te bemark, hou hierdie tipe van bemarking
ook ander risiko’s, soos produksierisiko, vir produsente in.
Produksierisiko verwys na die moontlikheid dat die produsent
minder tonne van die gewas kan stroop as wat verskans is met voor-
seisoenkontraktering. Dit kan ‘n negatiewe impak op die produsent
se kontantvloei hê, aangesien die produsent aanspreeklik gehou
word vir die balans van die tonne wat nie op die kontrak gelewer
kon word nie.
Die afgelope paar seisoene was die omstandighede – veral tydens
planttyd – uiters uitdagend en het die produsente dit met moeite
hanteer. Die aanplantings was, veral in die westelike gedeeltes van
die land, laat en produsente kon nie altyd van gunstige prysgeleent-
hede in die mark gebruik maak vir voor-seisoenkontraktering nie, as
gevolg van die produksie-onsekerheid wat geheers het.
Hierdie produsente bevind hulle in uitdagende omstandighede,
aangesien die tydstip wanneer die produsente meer sekerheid
rakende die verwagte produksie vir die seisoen het, die mark alreeds
oorwegend in ‘n sekere rigting begin beweeg het – afhangende van
die seisoen se omstandighede wat heers.
Oor die algemeen is die pryse onder normale toestande geneig
om gedurende strooptyd laer te wees, aangesien die grootste
hoeveelheid van die graan gedurende daardie tydperk gelewer
word – wat beteken dat dié produsente wat nie betyds voor-
seisoenkontraktering kon doen nie, die meeste van die tyd die graan
verkoop wanneer die pryse laer as die gemiddeld is. Produsente
moet dan na-stroopbemarking van grane oorweeg.
Kontantvloei
Kontantvloei is een van die belangrikste aspekte in enige be-
sigheid en dit is noodsaaklik dat produsente moet omsien na hul
kontantvloeibehoeftes en die bestuur daarvan.
Na-stroopbemarking kan verskeie impakte op kontantvloei hê – veral
wanneer produsente besluit om die graan op te berg as ‘n strategie
om munt te slaan uit moontlike positiewe prysbewegings deur die
loop van die seisoen.
Dit sal veroorsaak dat produsente nie noodwendig tydens stroop-
tyd kontant-invloei ontvang nie, maar dat hierdie kontant-invloei
eers later deur die loop van die seisoen sal geskied, soos die graan
verkoop word.
In ‘n groot aantal gevalle het produsente nie noodwendig die
finansiële kapasiteit om die graan vir lang tydperke te stoor nie,
vanweë verpligtinge soos produksierekeninge wat vereffen moet
word. Dit plaas produsente in die situasie waar hulle noodgedwon-
ge die graan tydens strooptyd moet verkoop of kort daarna en
dan is dit vir hulle ‘n uitdaging om voordeel te trek uit voordelige
prysbewegings soos die seisoen vorder.
Gee aandag aan dié aspekte
Direkte insetkoste
R6 700 000
Oorhoofse koste
R2 000 000
Totale koste
R8 700 000
Totale produksie (ton)
5 000
Gelykbreek-produsenteprys
R1 740
TABEL 1: TOTALE KOSTE, PRODUKSIE EN GELYKBREEKPRYS VAN
‘N HIPOTETIESE PLAAS.