78 / 116
Maart 2018
76
OP PLAASVLAK
Fotokompetisie
Doelgerigte bestuur in aksie
– Graan SA/Syngenta Graanprodusent van die Jaar
M
nr AC van Wyk en sy vrou, Lizelle, boer hoofsaaklik
met mielies en osse in die Bultfontein-distrik. Hy is ‘n
mielieprodusent in murg en been en is ‘n uitstekende
besigheidsman.
Vir hom is graanverbouing ‘n manier om sy besigheid oor tyd te laat
groei. In hierdie gebied is mielies volgens Van Wyk die vertakking
wat die hoogste wins per hektaar realiseer, maar ander gewasse
word vir ‘n verskeidenheid van redes ook verbou.
Klimaatomstandighede kan dit onmoontlik maak om mielies binne
die bepaalde tydvenster te plant en die verbouing van ander gewas-
se (soos sonneblom en koring) moet dan ook oorweeg word. Van-
jaar was dit nie moontlik om al die mielies betyds geplant te kry nie
en daarom het hy die verbouing van alternatiewe gewasse oorweeg.
Van Wyk boer hoofsaaklik op watertafellande en oordragvog word
doelgerig bestuur. Spesifieke lande sal soms, volgens behoefte,
oorlê. ‘n Spoorverkeerstelsel met 1,8 m-rye word gebruik om
brandstof en ander koste per hektaar te minimaliseer.
Volhoubare winsgewendheid is vir hom die belangrikste aspek in
sy besigheid en hy doen moeite om gereeld die vordering daarmee
te meet. Hy doen alles in sy vermoë om te sorg dat hy volhoubaar
die produkte wat hy beoog, produseer. Dit begin by die beplanning
van alle aspekte van die boerderyvertakkings en só word ‘n stelsel
bymekaargesit wat alle sterk en swak punte akkommodeer.
Ten einde hoë winsgewendheid te handhaaf, moet verstaan word
dat die verbouing van die gewas nie net veranderlike kostes moet
ondervang nie, maar dat die vaste koste van die boerdery ook inge-
sluit moet word. Hierdie koste, tesame met die produksiepotensiaal
van die plaas, maak dit moontlik om die realistiese produksieprys
van die graan te bepaal en sodoende die bemarking daarvan te
vereenvoudig.
Dié produsent het vroeg in sy lewe besef dat die vaste koste van
sy boerdery geminimaliseer moet word. Dit het aanleiding daartoe
gegee dat ‘n stelsel wat die duur kapitale insette op ‘n hektaarbasis
verminder, geïdentifiseer moes word.
Werktuie en toerusting
Ten einde die duur kapitale toerusting so effektief en doeltreffend
moontlik aan te wend, word vindingryke planne gemaak. So by-
voorbeeld word die stroper aangewend om soveel as moontlik per
seisoen met hom te stroop.
Deur meer as een drywer wat in skofte werk vir die stroper te
voorsien, kan meer ure per seisoen gestroop word en sodoende
word die koste oor meer hektare verdeel – wat die koste per hektaar
verminder.
‘n Ander interessante plan wat hy geïmplementeer het, was om die
stroper se werkspoed te verhoog. ‘n Stroper op rusperbande het dit
moontlik gemaak om die landspoed te verhoog en sodoende word
meer hektare met die masjien gedoen – wat die koste per hektaar
verminder en winsgewendheid verhoog.
Effektiwiteit, doeltreffendheid en winsgewendheid word verhoog
deur sommige van die toerusting op die plaas pas te maak en/of self
te vervaardig.
Die effektiewe gebruik van trekkers en toerusting is nog ‘n manier
om koste per hektaar te beperk. Van Wyk gebruik gemiddeld heel-
wat minder kilowatt per hektaar as die deursnee produsent. Daar
is genoeg trekkers en toerusting beskikbaar, maar met fyn
beplanning word seker gemaak dat hierdie kapitaal so effektief
moontlik aangewend word.
Die gebruik van ‘n dag- en ‘n nagskof maak dit moontlik om meer
werk per trekker gedoen te kry. Fyn kontrole, asook gereelde
aanpassing van die werksbegrotings, maak ‘n bydrae om te verseker
dat alles betyds afgehandel kan word.
Van Wyk maak van ‘n interessante manier gebruik om die werk
wat gedoen moet word, te beplan en kontrole daaroor uit te oefen.
Dit behels dat hy presies weet hoeveel werk ‘n trekker per dag moet
kan lewer, hoeveel dit werklik verrig en waarom daar afwykings is.
Graanprodusent van die Jaar
Bestuurspraktyke
PIETMAN BOTHA,
SA Graan/Grain
redaksiespan
1: AC van Wyk en sy vrou, Lizelle, tydens die toekenningsgeleentheid
in Oktober verlede jaar waar hy as die Graan SA/Syngenta Graanpro-
dusent van die Jaar aangewys is.
1