45 / 108
Navorsing by die Rothamsted eksperimentele plaas in Engeland het
gewys dat vrylewende stikstofbindende bakteriese getalle hoër is in
landerye waar geen stikstof toegedien is nie. Daar is ook gevind dat
hierdie bakterieë tot soveel as 20 kg stikstof per hektaar bykomend
in die grond kan verskaf indien wisselbou toegepas word.
Mikorisa en fosfaat-vrystellende mikrobes
Een van die hoofrolspelers, wat ‘n brug tussen die plant en grond
skep, is die bekende arbuskulêre mikorisaswamme. Verskeie studies
het getoon dat mikorisaswamme ‘n direkte voordeel vir ‘n gewas
inhou deurdat dit voedingstowwe aan die gewas beskikbaar stel,
wat tot verhoogde produktiwiteit kan lei.
Arbuskulêre mikorisaswamme leef in harmonie saam met
plantwortels. Mikorisa, ook bekend as wortelswam, is afgelei van
die Latynse woord
mycos
wat swam beteken en
rhiza
wat wortel
beteken. Dit word in die meeste gronde gevind en is volop in die
risosfeer.
Mikorisaswamme kan ongelukkig net in die risosfeer groei en
voortplant. Deel van die swam is dus binne die wortel, aangesien
die gasheerplant se wortels gekoloniseer word deur die swam.
Sekere plante is geskikte gashere vir mikorisa. Gewasse soos
mielies, peulgewasse en sonneblom is uitstekende gashere vir
mikorisaswamme. Kanola en koolgewasse kan egter nie as gasheer
vir mikorisaswamme dien nie. Elke plant of gewas het sy eie groep
spesies van mikorisa.
Mikorisa vorm ‘n netwerk van fyn swamdrade in die risosfeer
om die worteloppervlak te verleng en sodoende die absorbsie-
oppervlak van wortels met tussen 100 tot 1 000 maal te vergroot.
Die uitgebreide netwerk van swamdrade maak die plantwortels
meer doeltreffend ten einde water en ander voedingstowwe soos
fosfor (P) en sink (Zn) op te neem.
Op sy beurt kry die mikorisaswam weer suikers (koolstof) en
ander stowwe van die plantwortels. Beide gasheer en swam word
bevoordeel. Grondbewerking is uiters nadelig vir mikorisa. Mikorisa-
inokulante is kommersieel beskikbaar en is veral voordelig in
P-beperkende gronde.
‘n Ander groep van bakterieë, soos byvoorbeeld
Pseudomonas
,
Bacillus
en aktinomisete, asook swamme (
Aspergillus
en
Penicil
lium
) het die vermoë om plant-ontoerekenbare (onbeskikbare)
fosfor (P) in die grond te mineraliseer en vry te stel. Net soos in
die geval van arbuskulêre mikorisaswamme, word die gebruik van
inokulante vir bogenoemde organismes ook as voordelig beskou
– veral in P-beperkende gronde.
Onderdrukking en beskerming teen siektes
Veral jong gewasse se wortels is vatbaar vir infeksie deur patogenie
se swamme, bakterieë of virusse. Mikorisa en patogene ding mee vir
infeksieruimtes op die worteloppervlak en kompeteer verder ook vir
koolstof en ander voedingstowwe. Aldus word die patogene deur
middel van kompetisie uitgehou.
Mikorisaswamme kan ook chemiese verbindings met antimikro-
biese eienskappe afskei, wat verhoed dat ongewenste swamme
die wortels van die gasheerplant binnedring. In mikorisa se
teenwoordigheid word patogene tot ‘n groot mate in die proses
uitgesluit. Mikorisa dien sonder hulp van buite as hoogs effektiewe
biologiese beheer-tussenganger.
‘n Uitstekende voorbeeld waar mikorisa die plant teen patogene
beskerm, is
Fusarium
spp. wat wortelvrot en kroonvrot in mielies
veroorsaak. In gevalle waar mikorisa nie volkome onderdrukking
van patogene kan bewerkstellig nie, dra hulle nog steeds by
tot verdediging van die gasheerplant in kombinasie met ander
biologiese agente soos die welbekende wortelknoppiebakterieë,
Rhizobium
spp.
Grondstruktuur en voedingsvoordeel
Die netwerk van mikorisaswamdrade dra by tot grondstruktuur
en -stabiliteit. ‘n Byproduk van die aktiwiteit van mikorisa is die
vervaardiging van glomalien, ‘n verbinding wat grondstruktuur
verbeter.
Glomalien is basies die “gom” wat kleipartikels aanmekaar bind om
groter aggregate te vorm. Sodoende word daar groter porieruimtes
in die grond gevestig, wat gaswisseling om die wortelsone bevorder.
Dit skep natuurlik die ideale ruimtes vir plantwortels om te kan
groei en funksioneer. Die ruimtes bevorder ook die vinnige verdeling
van voordelige aërobiese bakterieë wat stikstof kan bind asook fosfor
kan oplos en dit aan die plant beskikbaar stel. Mikorisaswamdrade
kan ook sand saambind, wat ‘n ideale vogretensie-omgewing vir
plantwortels en bakterieë skep.
Mikorisa koloniseer veral jonger plantwortels. In ouer plantwortels
breek die wortelkortekslaag waarin die mikorisa is, mettertyd af.
Fyn wortels is die hoofsetel van mikorisa-ontwikkeling en is ook die
aktiefste gedeelte vir voedingsopname.
Die toevoeging van organiese materiaal soos kompos kan ook
‘n positiewe effek op arbuskulêre mikorisaswamme se spoorgetalle
hê. In droë gebiede help die mikorisaswamme om skaars water na
die plant te vervoer.
Gevolgtrekking
Gunstige mikrobes in die grond is nie net verantwoordelik vir die
afbreking van organiese materiaal nie, maar bind en stel ook belang
rike plantopneembare voedingstowwe vry, bou die grondstruktuur
op, breek giftige stowwe af en onderdruk siektes en
plae – alles tot die bevordering van ‘n volhoubare
plant- en gewasproduksiestelsel.
43
July 2018