SA Graan July 2018

35 / 108

33
July 2018
Stikstofbenutting
Stikstofbenutting het oor ‘n 50 jaar-periode (1960 tot 2010) van
68% tot 47% oor alle stelsels en 124 lande weens ‘n toename in
N-peile afgeneem (Lassaletta et al., 2014). Stikstofbenutting is egter
van 1980 tot 2010, tot meer as 60% verhoog in lande soos VSA,
Frankryk, Griekeland en Holland ten spyte van ‘n gemiddelde afna­
me oor alle lande (Lassaletta et al., 2014).
Wartmann et al. (2011) het ‘n gemiddelde N-herwinning in bo­
grondse plantdele van 60% tot 70% by die ekonomiese optimale
N-peil van 171 kg/ha vir mielies by ‘n opbrengs van 14,7 t/ha oor
32 besproeiingsproewe in Nebraska, VSA, aangeteken. Die organie­
se materiaalinhoud het van 0,7% tot 3,4% in die gronde tussen
die proewe gevarieer. Die hoeveelheid N wat by die ekonomiese
optimale N-peil opgeneem is, was 262 kg N/ha. Die relatiewe lae
optimale N-peil in verhouding tot N-opname kan toegeskryf word
aan aansienlike benutting van residuele anorganiese N in die
grond, gemineraliseerde N uit organiese materiaal en nitraat-N in
besproeiingswater.
Afgesien van die voorsiening van genoegsame N en die mak­
simalisering van wins bo kostes is die motivering vir voortdurende
verbetering van stikstofbenutting boonop om toksiese vlakke
van nitraat-N vir mense en diere in dieper grondwater en riviere
te voorkom, asook om atmosferiese N-verliese, wat bydra tot
aardverwarming en klimaatsverandering, te verminder.
Stel begroting op vir N-behoefte
Die bestuur van N behoort lank voor planttyd te begin deur die opstel
van ‘n begroting vir N-behoefte. Die verwagte N-opname in die
totale bogrondse groei word afgelei van die verwagte opbrengs.
Residuele anorganiese N (nitraat-N en ammonium-N) moet
ten minste tot ‘n diepte van 600 mm bepaal word. Organiese
materiaalinhoud tot ‘n diepte van 300 mm is ‘n aanduiding van
potensieel-mineraliseerbare N. Die hoeveelheid N wat moontlik vir
elke persentasie organiese materiaal gemineraliseer kan word, is
45 kg N/ha.
Formule vir die N-behoeftebegroting:
N-behoefte = verwagte N-opname minus residuele N minus
mineraliseerbare N minus N in besproeiingswater
Die verfyning en aanpassing van die voorafopgestelde begroting
gedurende die seisoen volgens die volgende metings/waarnemings
is krities:
N-bepalings in die grond (0 mm - 600 mm diep), voor en/of na
bo-bemesting.
Blaarontledings vir N gedurende spesifieke groeistadia.
Chlorofil-pigment-skandeerders en/of blaredak-weerkaatsing­
skandeerders by spesifieke groeistadia. Hierdie bepalings maak
ook veranderlike toedienings binne die seisoen volgens ruim­
telike variasie moontlik.
Visuele waarneming van moontlike vroeë N-translokasie of
N-tekortsimptome.
Logingsverliese kan soos volg verminder word:
Die sinkronisering van N-toedienings met die periode van
maksimum opname.
Meervoudige N-toedienings gedurende die seisoen.
Die toediening van N-bronne wat meer geredelik vir opname
beskikbaar is. Ammoniumnitraat-gebaseerde produkte soos
kalksteenammoniumnitraat (KAN), ammoniumnitraatoplossing,
kaliumnitraat, kalsiumnitraat en ammoniumsulfaat is dadelik
beskikbaar vir opname, terwyl ureum eers na ammonium en
nitraat omgeskakel moet word. Ammonium-N afkomstig van
ammoniumsulfaat en ammoniumnitraat sal nie loog voordat
dit na nitraat-N omgeskakel word nie, terwyl ureum dadelik sal
loog. Ook wanneer ammoniak direk in die grond toegedien word,
sal dit in die grondwater oplos om ammonium, wat nie in die
vorm sal loog nie, te vorm.
Vervlugtigingsverliese kan soos volg verminder word:
Meganiese grond-inkorporering van alle N-bronne of die in-
wassing van ureum en nitraat in die grond in, sal die verliese van
ammoniak (NH 3) en atmosferiese stikstof (N2 en N2O) verminder.
Ammoniumnitraat-gebaseerde produkte en ammoniumsulfaat
sal betekenisvol minder vervlugtig as ureum of ureum plus
urease-inhibeerders. Ureum sal die meeste vervlugtig en dit sal
vererger word deur hoë temperature, hoë pH en plantresidu’s
op die grondoppervlakte. Urease-inhibeerders wat saam met
ureum toegedien word, sal ‘n bydrae lewer om ammoniakverliese
te verminder, maar dit word nie aanbeveel wanneer vinnige
opname van N nodig is nie.
Gronde wat langdurig met water versadig is, moet gedreineer
word om atmosferiese N-verliese van nitraat-N deur die proses
van denitrifikasie te verminder. Hierdie stap sal N-opname en
waterbenutting ook verbeter.
Slotopmerkings
Afgesien van N-bestuurspraktyke wat N-toedienings optimaliseer
en N-verliese beperk, behoort gewasrotasiestelsels wat peulgewas­
se insluit ook bevorder te word ten einde atmosferiese N te bind.
Die beraamde N-krediet weens die verbouing van sojaboon,
droëbone, lusern, soetklawer/rooiklawer en suikerbeet op sandgrond
is 34 kg, 28 kg, 112 kg, 90 kg en 56 kg N/ha onderskeidelik (Shapiro
et al., 2008).
Bewaringslandboupraktyke wat die organiese materiaalinhoud
van gronde verhoog en sodoende ook die N-leweringsvermoë sal
verhoog, moet bevorder word.
Beide bogenoemde praktyke sal die benutting van toegediende N,
sowel as die benutting van plantbeskikbare grondwater verbeter.
Verwysings
Adriaanse, FG and Human JJ. 1993. Effect of time of application and nitrate:
Ammonium ratios on maize grain yield, grain N concentration and soil mineral N-
concentration in a semi-arid region. Field Crops Research 34, 57 - 70.
Argus Media. 2017. Water soluble fertilisers: The perfect solution. info@
argusmedia.com
Doberman, AR, Wortman, CS, Ferguson, RB, Hergert, GW, Shapiro, CA, Tarkalson,
DD and Walters, DT. 2011. Nitrogen response and economics for irrigated corn in
Nebraska. Agron. J. 103: 67 - 75.
Lassaletta, L, Billen, G, Grizzetti, B, Anglade, J and Garnier, J. 2014. 50 year trends
in nitrogen use efficiency of world cropping systems: The relationship between
yield and nitrogen input to cropland. Environ. Res. Lett. 9 105 011.
Sadras, V and McDonald, G. 2012. Water use efficiency of grain crops in Australia:
Principles, benchmarks and management. Grain Research & Development
Corporation: Australia.
Sawyer, JE. 2017. Nitrogen use in Iowa corn production. Iowa State University:
Ames, Iowa.
Shapiro, CA, Ferguson, RB, Hergert, GW, Wortman, CS and Walters, DT. 2008.
Fertiliser suggestions for corn. University of Nebraska: Lincoln.
Vukovic, I, Mesic, M, Zgorelec, Z, Jurisic, A, and Sajko, K. 2008. Nitrogen use
efficiency in winter wheat. VII Alps-Adria Scientific Workshop: Stara Lesna,
Slovakia.
Wortman, CS, Tarkalson, DD, Shapiro, CA, Doberman, AR, Ferguson, RB, Hergert,
GW and Walters, DT. 2011. Nitrogen use efficiency of irrigated corn for three
cropping systems in Nebraska. Agronomy Journal 103: 76 - 84.
Let wel: Raadpleeg ‘n gekwalifiseerde landboukundige vir meer lokaliteit-spesifieke toepassings.