87 / 124
85
September 2017
Grafiek 1: Winsgewendheid (bruto marge) van somergraangewasse in R/ha vir die Sentraal- en
Noordwes-Vrystaat-omgewing – 2017/2018-produksieseisoen.
*Geen vaste koste is in ag geneem nie
*Berekening is op ‘n produsentprys bereken (vervoerdifferensiaal, hanteringskoste en bemarkingskommissie
is in ag geneem)
Dit is duidelik dat winsgewende mielieverbouing onder geweldige
druk is en produsente nog dieper in finansiële verknorsing gedom-
pel kan word. Met die inagneming van dié totale produksiekoste
is dit feitlik ontmoontlik dat produsente mielies winsgewend teen
dié lae mielieprys kan aanplant. Hierdie situasie kan produsente se
vermoë om produksiekrediet vir die komende seisoen te bekom,
beperk.
Winsgewendheidsvergelyking
tussen gewasse
Die winsgewendheid (bruto marge) van verskillende somergewasse
vir die Sentraal- en Noordwes-Vrystaat-omgewing vir die 2017/
2018-produksieseisoen word in
Grafiek 1
getoon. ‘n Produsentprys
(vervoerdifferensiaal, hanteringskoste en bemarkingskommissie
is in ag geneem) en direkte veranderlike koste is gebruik om
die bruto marges te bereken. Vaste koste, wat gewoonlik uitgawes
verteenwoordig wat aangegaan moet word of daar geproduseer
word of nie, is nie hier in berekening gebring nie.
Die Safex-vooruittermynkontrak wat in die berekeninge gebruik is,
is soos volg:
Mielies vir lewering in Julie 2018 = R2 000/ton;
Sorghum vir lewering in Mei 2018 = R2 700/ton;
Sojabone vir lewering in Mei 2018 = R4 820/ton;
Sonneblom vir lewering Mei 2018 = R4 900/ton; en
Grondbone vir lewering = R13 500/ton (keurgraad).
Die opbrengsscenario’s is gegrond op aannames vir produksie-
omstandighede in die Noordwes-Vrystaat. Grafiek 1 is saamgestel
om ‘n aanduiding van die verskil in winsgewendheid tussen die
verskeie somergewasse uit te beeld, maar dit is belangrik om
daarop te let dat hierdie syfers van produsent tot produsent mag
verskil. (Let wel: Die grafiek bevat verskillende bruto margevoor-
beelde vir mielies.)
Grondbone het die beste bruto marge vir die komende pro-
duksieseisoen, gevolg deur sojabone, mielies op hoër opbrengs-
potensiaalgronde en dan sonneblom. Dit wil voorkom asof selfs
graansorghum in meeste van die gevalle meer winsgewend as
mielies behoort te wees. Produsente moet egter daarop let dat
sorghum nie sonder ‘n kontrak aangeplant moet word nie.
As die gemiddelde bruto marge vir mielies ontleed word, is dit
duidelik dat die hoër potensiële opbrengsgronde en die verminderde
bewerkingspraktyke (vyf jaar) beter as die ander mieliescenario’s
presteer, alhoewel die kosteknyptangsituasie waarin die wins-
gewendheid van mielieproduksie homself bevind, nie vermy kan
word nie.
Volgens Grafiek 1 is die verwagting dat daar in Suid-Afrika se
nasionale aanplantingsyfers ‘n skuif weg van mielies na die meeste
van die ander gewasse kan plaasvind – hoofsaaklik omdat sonneblom
en sojabone se winsgewendheid hoër as dié van mielies is. Klem
word weer eens daarop gelê dat sorghum nie sonder ‘n kontrak
aangeplant moet word nie.
Produksiekoste-uiteensetting
vir die 2017/2018-produksieseisoen
In
Tabel 2
en
Tabel 3
(albei op bladsy 86) word die koste om graan in
die westelike en oostelike dele van die land te verbou, geïllustreer.
Dit is saamgestel deur beraamde veranderlike en vaste koste in
berekening te bring. Dié berekenings is op ‘n algemene basis gedoen
en kan heelwat anders vir ‘n individuele produsent wees. Alhoewel
slegs die twee areas se kostes bespreek word, is die ander streke
se produksiekostes op Graan SA se webblad by
www.graansa.co.zabeskikbaar.
Die Safex-vooruittermynkontrak wat in die berekeninge gebruik is,
is R2 000 vir mielies (Julie 2018), R4 900 vir sonneblom (Mei 2018)
en R4 820 vir sojabone (Mei 2018). Vervoerdifferensiaal, hanterings-
koste en bemarkingskommissie is in ag geneem om ‘n produsent-
prys te bereken.
Westelike produksiestreek
Mielies
In die eerste kolom van Tabel 2 word die begrote produksiekoste
van droëlandmielies vir die 2017/2018-produksieseisoen uiteen-
gesit. In die tabel is die produksiekoste van drie opbrengs-
mikpunte aangebring. Die totale veranderlike koste vir ‘n
3,5 t/ha-opbrengsmikpunt beloop rondom R6 816/ha vir ‘n Bt-
mieliekultivar. Indien ‘n beraamde vaste koste van R2 611/ha by-
getel word, beloop die totale produksiekoste rondom R9 427/ha.
Dit beteken dat die gelykbreekprodusenteprys R2 693/ton vir die
2017/2018-produksieseisoen is, maar met die inagneming van die
vervoerdifferensiaal, hanteringskoste en bemarkingskommissie
moet die Julie 2018 Safex-prys R2 942/ton wees net om gelyk te
breek – met ander woorde rondom huidige invoerpariteitspryse.