48 / 112
FOKUS
Diere
Spesiale
Oktober 2016
46
Bedryf ek die regte
beesproduksiestelsel?
L
ae winste is ook vir die veebedryf ‘n realiteit. Dit laat ‘n
mens anders na sake kyk. Menige produsent wonder of
ander veeproduksiestelsels nie dalk beter vaar nie, byvoor-
beeld: Is oom Gert wat met osse boer nie beter af nie?
Om stelsels met mekaar te vergelyk, is gewoonlik nie so eenvou-
dig nie en onvolledige inligting kan tot foutiewe afleidings aanlei-
ding gee. Die beesstelsels wat vergelykbaar is, is die tipiese
speenkalfstelsel, die 18 maande-bemarkingstelsel, die 36 maande-
osstelsel en die nuwe speenkalfstelsel – waar die tipiese April-
speenkalwers oorwinter en net ná die winter verkoop word om vir
die Kersfeesmark afgerond te word.
Elke stelsel is uniek en het ander reëls, verskillende kuddesame-
stellings, bemarkingstye en risiko’s.
Uiteindelik maak dit nie saak watter stelsel gebruik word nie – die
basiese aspekte van veeboerdery moet in plek wees. Dit sluit in:
Voldoende ruvoer moet ten alle tye beskikbaar wees – met ander
woorde daar moet genoeg kos reg deur die jaar wees.
Regte byvoeding om die diere se behoeftes en die voedings-
waarde van die voer te balanseer.
Om in siklus met hulpbronne te produseer.
Voldoende skoon water.
Tydige en voorkomende siekte- en parasietbeheer.
Elke stelsel hanteer dieselfde klimaatsrisiko’s verskillend – en so
sal die effek van droogte die stelsels verskillend beïnvloed. In ‘n
droogtejaar sal ‘n gedeelte van die koeie van die speenkalfstelsel
verkoop moet word, terwyl ‘n gedeelte van die kalwers in die ander
stelsels verkoop kan word.
Die diere wat verkoop sal moet word, se pryse en beskikbare
kopers sal ook verskil. Dit is algemene kennis dat dit ‘n uitdaging
sal wees om die koeie in die speenkalfstelsel te verkoop en dat
hulle boonop lae pryse sal behaal.
Met die ander stelsels kan die kalwers met redelike gemak van die
veld verwyder word en gevoer of aan voerkrale verkoop word. As
die droogte verby is, sal die speenkalfstelsel met die volgende
uitdaging gekonfronteer word: Ten einde die plaas weer op vol pro-
duksie te kry, sal koeie gekoop moet word of verse sal teruggehou
moet word. Dit is weer eens ‘n onbeplande uitgawe en boonop sal
die diere teen duurder gekoop word as waarteen hulle verkoop is.
Effektiwiteit en produksierisiko’s
Die effektiwiteit van die stelsels verskil ook beduidend. In die
speenkalfstelsel is die koeie die fabriek wat die kalwers produseer.
As die koeie oor welke rede ook al ‘n lae kalfpersentasie het, sal
die winsgewendheid drasties beïnvloed word.
‘n Hoë kalf- en speenpersentasie is ten alle tye ‘n voorvereiste.
Dit bly ‘n uitdaging, maar dit is tog moontlik om ‘n kalfpersentasie
van bo die 90% oor tyd te handhaaf.
Die ander stelsels se fabriek is die kalwers wat reeds geproduseer
is. Hierdie kalwers moet net groei, maar mortaliteit moet tot die
PIETMAN BOTHA,
SA Graan/Grain
medewerker
Grafiek 1: Langtermyntendense in produsentepryse van beesvleis.
Bron: AMT