19 / 112
October 2015
17
‘n Uitstekende daaglikse gewigstoename is bereik. Die jong lammers
het maklik met 215 gram/dag gegroei oor ‘n periode van 165 dae.
In
Tabel 1
word die hoeveelhede vleis en wol per hektaar op Nooit-
gedacht se lusern geproduseer, weergegee.
Gegewe die huidige wol- en vleispryse, is dit ‘n allemintige inkomste
per hektaar. As al die skaapkoste in berekening gebring word, is die
bruto marge van die skaapstelsel steeds positief en kan die skape ge-
maklik die vestigingskoste van die lusern terugbetaal. Die verhoging
in die mielie-inkomste dra ook ‘n groot gedeelte by tot die algehele
winsgewendheid van die stelsel.
Probleme
Ongelukkig is dit so dat daar nêrens ‘n paradys sonder ‘n slang is nie.
Lusern het verseker ook probleme wat die produksie dramaties kan
beïnvloed. Sodra daar met vee op so ‘n intensiewe stelsel geboer
word, raak die klimaatrisiko baie hoog. Dit is maklik dat daar in ‘n
droogtejaar nie genoeg kos kan wees nie. Die belangrikheid van ‘n
goeie voerbank kan nie genoeg beklemtoon word nie.
Opblaas is verseker ook altyd ‘n moontlikheid. Daar is verskeie
metodes om hierdie risiko te bestuur. Die regte lek en die bestuur
van die diere en die uitsit van goeie kwaliteit hooi is net ‘n paar
voorbeelde van hoe hierdie opblaasrisiko bestuur kan word.
Daar is heelwat vermorsing van die weiding as die weiding toegelaat
word om te groot te word. Die diere sal dan baie selektief die lusern
benut en as die diere geforseer word om die stingel te benut, kan die
diereprestasie drasties verlaag.
Ten einde die gewas se vermorsing te beperk, moet die diere gereeld
verskuif word. Dit maak die stelsel arbeidsintensief en die stelsel sal
beslis ook heelwat van jou as bestuurder se bestuurstyd opneem.
Jou oog en spore moet daar wees.
Lusern se lewensverwagting is ongeveer vyf jaar en daarom moet
daar jaarliks ‘n nuwe gedeelte gevestig word. Dit is algemeen bekend
dat die suksesvolle vestiging van lusern nie so maklik is nie. Maak
dus seker dat die vestiging reg gedoen word en dat die gewas reeds
groei voor die ou gedeeltes uitgewerk word.
Die wisselbou-effek van lusern is eintlik die gedeelte waar die geld in
die stelsel gemaak word. Mielies wat die lusern opvolg se produksie
is gewoonlik baie beter. Op Nooitgedacht is die topbemesting van
die mielies op lusernlande nie gedoen nie en die opbrengste was
steeds vir die eerste drie jaar beter as monokultuurmielies wat vol
bemes was.
Resultate wat op OTK se proefplaas Wildebeesfontein gedoen is,
het opbrengsverhogings van ongeveer 65% in jaar een bewerk-
stellig. Vir jaar twee was dit ongeveer 45% en in jaar drie was dit
steeds ongeveer 16%. Daarna was die opbrengste omtrent gelyk.
Gegewe hierdie syfers is dit al klaar die moeite werd om die stelsel te
implementeer.
Dieregesondheid
Vir die diere om te produseer, is dit belangrik dat die diere se ge-
sondheid op standaard moet wees. Gereelde inentings moet gedoen
word. Die inwendige en uitwendige parasiete moet bestuur word en
die diere moet in ‘n baie goeie algemene kondisie gehou word. Daar
moenie net aan die ooie aandag gegee word nie; die ramme moet
ook kan werk as dit van hul verwag word.
Die opbou en bestuur van weerstandige parasiete in enige inten-
siewe stelsel is altyd ‘n groot probleem. Deur die diere gereeld te
verskuif en hulle dalk vir ‘n lang tydperk weg te hou van ‘n gebied,
is een metode om die probleem te bestuur. Die lusern-mielie-wis-
selboupraktyk is ‘n baie goeie manier om hierdie probleem op te los.
Die ooie moet ook verkieslik tydig gesonar word sodat die meerling-
ooie en enkeling-ooie afsonderlik bestuur kan word. Tydens lamtyd
moet alles moontlik gedoen word om mortaliteite so laag as moont-
lik te hou, want soos almal weet, kan net lewendige lammers ver-
koop word. Doen daarom alles in jou vermoë om hierdie lammers
te beskerm.
Die meerderheid van inligting in hierdie artikel is aangehaal uit en
kom uit werk wat dr A. Moore, F. Steynberg, K. Odendaal, M. Swart
en talle ander op Nooitgedacht LOS gedoen het. In hierdie artikel is
net ‘n paar van die belangrikste aspekte aangeraak.
As daar meer vrae is, kan produsente gerus vir Pietman Botha by
082 759 2991 kontak.
“
Beide mielies en lusern is
hoëkwaliteit-kos wat redelik
maklik deur die dier in geld
omgesit kan word.
“
SA Graan/
Sasol Chemicals (Kunsmis) fotokompetisie –
Enrico Cronje 2011
Die wisselbou-effek van lusern is eintlik die gedeelte waar die geld in die stelsel gemaak word. Mielies wat die lusern opvolg se produksie is
gewoonlik baie beter.