18 / 112
FOKUS
Diere
Spesiale
16
Oktober 2015
Het jy geweet
lusern, mielies en
skape kan ook jou winste verhoog?
D
it is algemeen bekend dat enige besigheid nie al sy eiers
in een mandjie moet plaas nie. Dieselfde geld ook vir
die graanprodusent. Die vraag is net: Waarin moet die
produsent verder investeer en hoeveel gaan die rende-
ment wees?
Die inbring van ‘n skaapstelsel is verseker ‘n baie goeie alternatief
wat oorweeg moet word. Hierdie skaapstelsel het egter beslis sy
eie probleme wat bestuur moet word. Diefstal is verseker ‘n groot
probleem en die bekamping daarvan moet deel uitmaak van die
boerdery se kostestruktuur. Daar is verskeie metodes wat gevolg
kan word, wat onder meer die huur van voltydse wagte en die
gebruik van honde kan insluit.
Kombinasie van komponente
Binne hierdie stelsel kan daar nie net een komponent uitgesonder
word wat die winsgewendheid van die stelsel sal verhoog nie. Dit is
die kombinasie en komplementering van al die komponente in die
stelsel wat tot die voordelige effek daarvan aanleiding gee en wat die
winsgewendheid verhoog.
Die voervloei en die produksie van vee wat saamval met die voer-
vloei, is die goedkoopste manier om volhoubare veeproduksie te
bewerkstellig. In hierdie lusern-, mielie- en skaapstelsel is dit ook
nie anders nie.
As daar diere is wat produseer, moet hul toegang hê tot voldoende
kos wat die nodige voedingselemente kan verskaf om volhoubaar,
effektief en doeltreffend te produseer. In hierdie stelsel voldoen
beide die lusern en mielies aan daardie vereiste – beide mielies en
lusern is hoëkwaliteit-kos wat redelik maklik deur die dier in geld
omgesit kan word.
As diere nie produseer nie, moet hulle op goedkoop voer loop wat óf
net die kondisie handhaaf óf dalk sonder koste ‘n bietjie groei teweeg-
bring. Die lusern-mielie-wisselboustelsel voldoen baie goed aan
hierdie vereistes.
Die diere wat nog groei, kan op lusernweidings loop en as die ooie
nie produseer nie, kan hulle op goedkoop mieliereste wei. Omdat
die lusern in die somer op droëlande groei, beteken dit dat die
ooie in die lente moet lam en dat die ooi die lammers op lusern
moet grootmaak en dat die lammers vanaf hierdie lusernweiding
verkoop word.
Sodra die lammers gespeen word, kan die ooie na natuurlike veld of
aangeplante weiding of oesreste verskuif word en in die winter kan
die ooie dan oesreste benut of dalk natuurlike weiding benut.
Lusern-mielie-wisselboustelsel
Daar is heelwat navorsing oor die lusern-mielie-wisselboustelsel by
die Nooitgedacht Landbou Ontwikkelingsentrum (LOS) op Ermelo
gedoen. Hier is ‘n lentelamstelsel gebruik om die lusern in geld om te
skakel. Op Wildebeesfontein het OTK ook soortgelyke werk gedoen.
Die voervloei wat by Nooitgedacht gebruik is, is hoofsaaklik soos volg:
15 Oktober tot 28 Februarie: Droëland-lusernweiding
1 Maart tot 15 Mei: Droëland-lusernweiding aangevul met hooi,
mielies of mieliereste (soja-oesreste kan ook lekker hierby inpas)
15 Mei tot 30 Julie: Mieliereste
1 Augustus tot 15 September: Mieliereste, proteïenlek en hooi
15 September tot 15 Oktober: Proteïenlek, mielies, hooi tot en
met oorskakeling na droëland-lusernweiding
In die speenlam-produksiestelsel maak die ooie die lammers op die
lusern groot waar die lammers gespeen word en dan word hulle op
die lusern afgerond voor die lammers bemark word. Die ooie is in
die herfs gedek en prikkelvoer in die vorm van mieliegraan is voor-
sien om die konsepsie te verhoog. Koggelramme is gebruik om die
ooie te sinkroniseer en sodoende kon die ooie in ‘n redelike kort tyd
klaar lam.
Ten einde goeie beweiding van die lusern te bewerkstellig, is die
lusern in kleiner kampe verdeel en is drukbeweiding gebruik om
lusernproduksie te verhoog. Dit is baie belangrik om die lusern te
rus om sodoende te verseker dat die lusern aanhou produseer en
daarom is die kampe nie langer as sewe dae bewei nie.
Aangesien die lusern in rye geplant is, het die skape dit verkies om
eerder in die bane te loop, wat vermorsing beperk het. Ongelukkig
is die bane vinnig vasgetrap en moes dit meganies losgemaak word.
Lusern is ‘n gewas wat bekend is daarvoor dat hy kan produseer.
Sodra hierdie gewas op hoëpotensiaalgronde gevestig word, kan
die opbrengs maklik 1 ton droëmateriaal per 100 mm reën wees. In
die Oostelike Hoëveld is dit moontlik om tot 12 ton droëmateriaal
te produseer. Op Nooitgedacht is die lusernlande met tien Merino-
lammerooie per hektaar belaai vir ongeveer sewe maande of
ongeveer 17 kleinvee-eenhede (KVE) per hektaar.
PIETMAN BOTHA,
SA Graan/Grain
medewerker
KLAS DIER
GDT* GRAM PER DAG VIR TIEN
DIERE PER HEKTAAR
MASSA PER HEKTAAR (KG)
WOL PER HEKTAAR (KG)
Ooie – voorspeen
700 g vir 120 dae
84 kg
40 kg
Ooie – naspeen
1 100 g vir 60 dae
66 kg
Suiplam
2 400 g vir 120 dae
288 kg
20 kg
Totaal
438 kg
60 kg
TABEL 1: VLEIS- EN WOLPRODUKSIE PER HEKTAAR OP NOOITGEDACHT VERKRY.
* GDT = gemiddelde daaglikse toename