‘n pH-vlak van 5,5 (water) tot feitlik algehele stilstand kom, is
reeds herhaaldelik gepubliseer. Nitrifikasie word ook ernstig
by ‘n tekort aan suurstof en ironies, hoë vlakke van ammonium,
beperk. In ‘n sanderige, waterversadigde ondergrond met ‘n lae
pH en temperatuur, tipies soos die gronde van die Vrystaat en die
Noordwes Provinsie, kan 50% nitrifikasie van ammonium so lank
as 50 dae neem. Nitrietvergiftiging gaan ook dikwels gepaard met
vertraagde nitrifisering, maar meer hieroor in ‘n volgende artikel.
Dit is welbekend dat as ‘n gereduseerde stikstofbron nie voldoende
deur die wortelstelsel onderskep word nie, dit na salpetersuur sal
omskakel wat ernstige grondversuring sal veroorsaak. Dit is dus te
wagte indien ‘n hoë konsentrasie ureum en ammonium, veral voor-
plant, toegedien word.
ONDERGRONDSE ONTLEDINGSTENDENS
‘n Opsomming van die data van 5 200 ondergrondmonsters vanaf
Omnia se grondontledingsdatabasis op Bothaville, Viljoenskroon,
Bultfontein en Hoopstad sedert 2002, het die bogenoemde teorie
bevestig en die volgende ontstellende feite geopenbaar:
‘n Verlaging in mediaan pH (KCl) van meer as 0,4 eenhede tot ‘n
kritieke vlak van 4,7 (40% van alle monsters het ‘n pH van laer
as 4,5 met 3,5 as die laagste gemeet). ‘n Beduidende verhoging in
ekstraheerbare grondsuurheid van nul tot meer as 10% vir meer as
een in vyf van die monsters is gemeet in 2011 (die hoogste was 53%).
Wat ook noemenswaardig is, is die gebrek aan katione in die
ondergrond, met die helfte van die monsters wat kalsium-, magne-
sium- en kaliumvlakke van minder as 330 mg/kg, 60 mg/kg en
70 mg/kg, onderskeidelik, bevat.
DIE OPLOSSING
Die vraag is, wat kan gedoen word om die risiko van ammonium-
toksisiteit aan te spreek, veral as gereduseerde stikstofbronne as
gevolg van hoë konsentrasies en beskikbaarheid, steeds gewild
sal bly?
Eerstens kan katione in die versuurde ondergrondsones gekry
word deur kunsmis met ‘n hoë katioonkonsentrasie en ‘n
kalk- en gipskombinasie toe te dien. Dit is ‘n bewys dat ‘n hoër
katioonteenwoordigheid (veral kalsium) selfs onder laer pH-
toestande, nitrifisering beduidend sal verhoog.
Die tweede voorstel is om eenvoudig ‘n komponent nitraat by
die gereduseerde kunsmisbron te voeg. Literatuur bevestig dat
stikstofopname met 75% en oesverhogings tot 40% en selfs hoër
verhoog kan word, deur gebruik te maak van kombinasies van
gereduseerde stikstof en nitraat. Die verhouding tussen ammonium
en nitraat is gewasspesifiek, maar oor die algemeen is ‘n verhouding
van 75% gereduseerde stikstof tot 25% nitraatstikstof naby die
optimum vir graan.
Sekere fisiologiese verduidelikings van hierdie verbetering van
gereduseerde stikstofdoeltreffendheid met nitraat, is die stimulasie
van biologiese prosesse; stimulasie van die sintese van die groei-
hormoon sitokiniene, fisiologiese alkalisering van die wortelomge-
wing (hidroksielruiling vanaf die wortel vir negatief gelaaide nitraat)
en die voorkoming van koolstofloging vanuit die wortel.
Konsulteer jou Omnia landboukundige vir die korrekte pas-
maakproduk om die risiko van ammoniumvergiftiging in jou
gewas, veral voor- en tydens plant, te bestuur.
BRONNE
Adriaanse, F.G. 2012.
Efficacy and application of nitrogen sources
. Proceedings
of the Technical Symposium of the Fertilizer Society of South Africa, Pretoria.
22 Augustus 2012. Pages 4 to 19.
Britto, D.T. & Kronzucker, H.J. 2002. NH
4
toxicity in higher plants: a critical review.
J. Plant Physiol
. 159. 567 - 584.
Ammoniumtoksisiteit in gars en mielies.
Foto’s: Britto & Kronzucker se artikel, 2002 en Adriaanse, 2012.
43
October 2013
