64 / 84
Grondgedraagde swamsiektes
– die wortel van alle kwaad
G
rondgedraagde swamme kan wortel-, kroon en stamvrot
asook saailingverwelksiekte in plante veroorsaak. Aan-
gesien die simptome ondergronds verberg word, is
produsente nie bewus daarvan nie en skryf gewoonlik
swak stand (
Foto 1
) en ‘n verlies aan opbrengs toe aan bogrondse
omstandighede.
Bogenoemde vrotte en saailingverwelksiekte word veroorsaak
deur ‘n verskeidenheid van swamme (swamspesiekompleks), wat
die beheer van hierdie siektes kompliseer. Die swamspesies sal
byvoorbeeld van een land tot ‘n ander verskil en omgewingsfak-
tore sal ook ‘n groot rol speel in die samestelling van die swam-
spesiekompleks.
Van die swamme in die kompleks is
Pythium, Exserohilum, Fusa-
rium, Rhizoctonia, Aspergillus, Penicillium
en
Trichoderma
spp.
Die siektegraad kan wissel as gevolg van verskillende grondtipes,
grondvog, grondtemperatuur, beskikbare nutriënte en algehele
grond- en plantgesondheid. Verder verskil die bogenoemde
swamme van mekaar in hulle voorkeur vir omgewingstoestande en
gasheer.
Grondbewerkingspraktyke sal ook ‘n invloed op die swamspe-
siekompleks hê.
Simptome
Tipiese simptome wat waargeneem kan word met wortelvrot,
is verkleuring en die wortels sal ook minder en korter wees in
vergelyking met gesonde wortels (
Foto 2
). Dit veroorsaak dan swak
plantestand en ‘n afname in groeikrag, wat dus ook die opbrengs
sal benadeel.
Die graad van wortelvrotte word ingedeel in groepe van een tot
vier volgens die persentasie besmetting (een = > 0% - 25%, twee
= 25% - 50%, drie = 50% - 57% en vier = 75% - 100% wortelvrot)
wat op die wortels voorkom.
Elke numeriese groep staan as ‘n siekte-eenheid bekend. Volgens
literatuur kan daar vir elke toenemende siekte-eenheid ‘n addisionele
afname in opbrengs van 1,81 t/ha voorkom.
Grondgedraagde swamme kan ook saailingverwelksiekte veroor-
saak en tipiese simptome is verkleuring in die wortels en saailingstam.
Geïnfekteerde saailinge sal tipies kleiner wees in vergelyking met
gesonde saailinge en dikwels sal ‘n geel verrotting waargeneem kan
word (Foto 2). Swak ontkieming van saailinge veroorsaak dikwels
dat produsente moet inplant – wat dan finansiële gevolge het.
Beheermaatreëls
Die beheer van grondgedraagde swamme is ‘n groot uitdaging
as gevolg van die wye spektrum van swamme in die kompleks
en die interaksie van die swamme met die gasheer, omgewing en
grondbewerkingsmetodes.
Om wortel-, kroon- en stamvrot asook saailingverwelksiekte te
probeer beheer, moet die swamspesiekompleks eers geïdentifiseer
word.
Pythium
spp. affekteer grootliks saailinge en die swam verkies
nat gronde.
Hierdie swam produseer soöspore met flagella wat hulle in staat stel
om kort afstande in nat grond te beweeg. Aan die ander kant sal
Fusarium
spp. byvoorbeeld in droër grond gedy. Goeie dreinering
kan dus
Pythium
spp. verminder deurdat die soöspore nie verder kan
versprei en vermeerder nie, terwyl vloedbesproeiing
Fusarium
spp.
kan strem deur die grondsuurstof en temperatuur te verlaag.
Die beheermaatreëls wat toegepas word sal dus van die swamspe-
sies wat voor-plant teenwoordig is, afhang.
Suksesvolle beheermaatreëls behoort maklik te wees om toe te
pas, ekonomies regverdigbaar wees, nie skadelik vir die omgewing
wees nie en moet effektief teen grondgedraagde swamme wees.
Enkel beheermaatreëls beskik nie altyd oor hierdie eienskappe nie
en daarom is dit beter om ‘n geïntegreerde benadering te gebruik.
Gewasrotasie
Grondgedraagde swamme oorleef in die grond en op plantreste
en kan dus voor-plant reeds teenwoordig wees, gereed om nuwe
aanplantings te infekteer. Deur ‘n gewas te plant wat nie ‘n gasheer
van die probleemswam is nie, sal die inokulum (hoeveelheid swam)
in die grond verminder word.
OP PLAASVLAK
Grondgedraagde swamsiektes / Beheermaatreëls
Geïntegreerde plaagbeheer
DR BELINDA JANSE VAN RENSBURG,
LNR-Graangewasse, Potchefstroom
1
2
1: Swak plantestand in ‘n
sonneblomland wat deur
swamsiektes veroorsaak is.
Foto: Dr Maryke Craven
2: ‘n Verkleuring in die
stamme en wortels (bo) wat
deur saailingverwelksiekte
veroorsaak word teenoor
gesonde plante (onder)
van dieselfde ouderdom.
Foto: Johnny Viviers
November 2017
62