48 / 92
FOKUS
Natuurlike hulpbronne en energie
Spesiale
November 2016
46
Grondverdigting, die stille
vernietiger van oeste
G
rondverdigting is naas grondversuring en onkruiddruk,
steeds een van die grootste enkele oorsake van verlaging
in graanopbrengste. Dit kom algemeen in sand- en
leemgronde wat onder graanproduksie is, voor. In hierdie
artikel word die lig opnuut op hierdie graandief gewerp.
Die meganika van grondverdigting
Die totale volume van grond in die natuurlike staat bestaan uit net
minder as 50% porieë en net meer as 50% minerale deeltjies. Die
porieë is met water en lug gevul. Porieë word op grond van hul
grootte in drie groepe verdeel, naamlik makroporieë, mesoporieë
en mikroporieë.
Wanneer grond gekompakteer word, word die grond meganies
saamgepers. Dit lei tot verskeie veranderinge in die grond se fisiese
eienskappe:
Tydens die proses van grondverdigting verminder die totale
porievolume, die aantal makroporieë verminder en die meso-
porieë vermeerder. Dit is juis die makroporieë wat vir water-
geleiding, wortelontwikkeling en gaswisseling belangrik is.
Verdigting lei tot vertraagde wortelontwikkeling, watergelei-
ding en lugbeweging.
Wanneer grond gekompakteer word, word die brutodigtheid
daarvan verhoog, omdat daar meer minerale deeltjies per
volume-eenheid saamgepers word en dus minder porievolume
oorbly. Grond met ‘n hoër brutodigtheid vereis meer energie
om vervorm te word, soos wanneer ‘n plantwortel deur dit
groei. Gronde met ‘n abnormaal-hoë brutodigtheid moet
meganies losgemaak word.
Oorsake van grondverdigting
Landbouwerktuie is feitlik uitsluitlik die hoofoorsaak van grond-
verdigting, waarvan trekkerwiele die grootste enkele oorsaak is.
Sekondêr hiertoe is ander landbouwerktuie soos stropers en volge-
laaide oorlaaiwaens. Grondbewerkingsimplemente het die kleinste
effek. Verdigting vind plaas wanneer die grond saamgepers word.
Sekere grondeienskappe beïnvloed die kompakteerbaarheid van
grond. Hiervan is die deeltjiegrootteverspreiding en waterinhoud
die belangrikste. In droë grond is die kohesiekragte en interne wry-
wing tussen die gronddeeltjies groot. Die grond se dravermoë is
dan hoog en dit bied weerstand teen vervorming en derhalwe
verdigting.
Wanneer grond met water versadig is, is die porieë met water
gevul en word verdigting deur die water teëgewerk. Baie grond
MARTIENS DU PLESSIS,
bestuurder: Presisieboerdery, NWK
Grafiek 1: Die penetrometer se data grafies voorgestel, illustreer die voorkoms van ‘n sub-ploeglaagverdigting en die vereiste bewerkingsdiepte.