64 / 92
Mei 2015
62
Ammoniumnitraat het ‘n opbrengs-,
sowel as winsvoordeel bo ureum plus
urease-inhibeerder of ureum alleen
S
uid-Afrikaanse produsente is in die bevoorregte posisie om
toegang tot ammoniumnitraat gebaseerde produkte, soos
KAN (kalksteenammoniumnitraat = 28% N) of ANO (ammonium-
nitraatoplossing = 21% N) sowel as ureum (46%) te hê, terwyl
daar in baie ander wêrelddele slegs toegang tot ureum as die hoof-
stikstofbron is.
Verskeie navorsingsresultate oor die wêreld heen het aangetoon
dat ammoniumnitraat gebaseerde produkte agronomies meer
effektief is en daarom aanleiding gee tot hoër opbrengs en gewoon-
lik ook groter wins.
Die belangrikste redes waarom ammoniumnitraat agronomies meer
effektief as ureum is:
Minder vervlugtiging
Minder toksies
Minder loging
Vinniger plantopneembaar
Nader aan die ideale nitraat/ammonium-verhouding vir die
meeste gewasse
Urease-inhibeerders wat by ureum gevoeg word, behoort die
vervlugtiging en toksisiteit van ureum te verminder, maar sal die
loging vererger, die plantopname vertraag en sal stelselmatig eerder
slegs ammonium beskikbaar stel as ‘n ideale nitraat/ammonium-
verhouding.
Die doel met hierdie artikel is om die voor- en nadele van ureum
plus urease-inhibeerders in perspektief te stel met die voordele van
ammoniumnitraat gebaseerde stikstofbronne en waar die byvoe-
ging van urease-inhibeerders tot ureum wel voordelig is, ‘n ekono-
miese vergelyking met die voordele van KAN te tref.
Vervlugtiging
Die primêre doel met die ontwikkeling van urease-inhibeerders,
soos NBPT (“N-[n-butyl] thiophosphoric triamide”, ook in die handel
bekend as Agrotain), wat die hidrolise van ureum inhibeer, was om
die vervlugtiging van ureum te verminder.
Hoewel NBPT ammoniakvervlugtiging van oppervlaktoegediende
ureum betekenisvol verminder, is die vervlugtiging van KAN steeds
minder as met ureum plus NBPT. Ureumvervlugtiging van so hoog
soos 55% (
Du Preez & Burger, 1986
) tot 66% (
Fenn & Miyamoto, 1981
)
is al gerapporteer, hoewel ‘n meer realistiese syfer onder veldtoe-
stande waarskynlik nader aan 45% (
Fantanetto, 1995
) is.
NBPT kan die vervlugtiging van ureum met gemiddeld 70% vermin-
der (
Chambers & Dampney, 2009
), maar dan sal die vervlugtiging
van KAN steeds minder as dit wees. Volgens
Fantanetto (1995)
is
die vervlugtiging van KAN onder gunstige toestande naby 2% en
volgens
Chambers & Dampney (2009)
is die vervlugtiging van
ammoniumnitraat naby 3%.
Gunstige toestande vir ammoniakvervlugtiging van oppervlaktoe-
gediende ureum waaronder verwag word dat die byvoeging van
NBPT ‘n opbrengsvoordeel sal inhou, indien vervlugtiging die groot-
ste enkele probleem met ureumtoediening is:
Hoë temperature
Baie plantreste, soos met geenbewerking of verminderde
bewerking
Hoë ureumpeile
Hoë grond pH
Vogtige grondoppervlakte
Toksisiteit
Toksisiteit van ureum is veral ter sprake waar ureum in plantmeng-
sels naby ontwikkelende saailinge gebandplaas word of as kantbe-
mesting na aan plantrye in die grond gebandplaas word of ingewas
word. Die gebruik van NBPT vir die hoofdoel om toksisiteit te ver-
laag, maak nie sin nie omdat dit eenvoudig die beskikbaarheid vir
opname sal vertraag en ureumloging sal bevorder.
Loging
Aangesien ureum 100% loogbaar is, terwyl dit deur NBPT in die
ureumvorm vasgehou word, kan logingsverliese op dié manier ook
aanleiding gee tot opbrengsverliese. NBPT-byvoegings tot ureum
onder omstandighede waar loging ‘n groter probleem as vervlug-
tiging is, behoort dus vermy te word.
Tempo van opname
NBPT vertraag die omsetting van ureum, wat nie plantopneembaar
is nie, na plantopneembare ammonium en nitraat. Indien NBPT
plus ureum dus na-plant op ‘n stadium van ernstige N-tekorte in
die grond toegedien word, kan dit weens vertraagde N-beskikbaar-
heid aanleiding gee tot opbrengsverliese teenoor ureum alleen of
teenoor KAN.
Die ideale nitraat/ammonium-verhouding
Ureum plus urease-inhibeerders sal ammonium stadig vrystel wat
dan hoofsaaklik in die vorm opgeneem sal word indien gewasse
teen dié tyd voldoende ontwikkel is. Die omsetting van ammonium
na nitraat (nitrifikasie) sal onder koue, nat toestande vertraag word.
Die meeste gewasse verkies egter ‘n verhouding van 75% nitraat-N:
25% ammonium-N en nie slegs ammonium-N nie.
Opbrengsverlaging
Hendrickson (1992)
het opbrengsverliese weens NBPT-byvoegings
tot ureum in 34% van 78 veldproewe oor ‘n vyfjaar-periode in
17 state van die VSA aangetoon. Hierdie opbrengsverliese het van
0,2 ton/ha tot 2,07 ton/ha gewissel.
Die waarskynlike redes hiervoor is meer loging, vertraagde beskik-
baarheid tydens piek-aanvraag en die voorsiening van ammonium-N
as die hoofbron met min voorsiening van nitraat-N.
Geen opbrengseffek
NBPT hou geen voordeel in wanneer ureum deur reënwater of
besproeiing in die grond ingewas word of meganies ingewerk word
nie, want dan is daar vir alle praktiese doeleindes geen vervlugtiging
PROMOSIE-ARTIKEL
ERIK ADRIAANSE,
bestuurder: Agronomiese Dienste, Sasol Base Chemicals