94 / 116
Augustus 2016
92
Hoe beïnvloed droogtetoestande
onkruiddodereffektiwiteit?
O
neffektiewe en selfs geen beheer van onkruide nie, is
tydens die afgelope groeiseisoen aangemeld waar een
van die ergste droogtes nog ondervind is. Asof droog-
tetoestande nie genoeg is om produsente se gemoedere
te toets nie, bied wisselvallige onkruidbeheer in droogtetoestande
‘n verdere uitdaging.
Onkruide word meestal moeiliker beheer tydens droogtetoestande
as in ‘n normale seisoen waar die verspreiding van reën meer
konstant is. Vir onkruiddoders om effektiewe beheer te gee, moet
daar ‘n paar eksterne en interne faktore in balans wees, beide in die
plant (onkruid) en die omgewing (grond en lug).
Onkruiddoders kan hoofsaaklik in twee hoofgroepe verdeel word
in terme van die tyd van toediening naamlik voor-opkoms en na-
opkoms. Toediening voor-opkoms behels die beheer van onkruide
voordat dit opgekom het (bo-kant die grondoppervlak verskyn het),
terwyl na-opkoms toediening geskied wanneer onkruide reeds
opgekom het en in die saailingstadium is.
Vir enige onkruiddoder om effektief te werk moet die “teiken” getref
word en dit is die ontkiemende onkruid in die grond (voor-opkoms)
en die aktief groeiende onkruidplantjie se blare (na-opkoms).
Wanneer droogtetoestande heers, beïnvloed dit beide teikens en
het dit ‘n direkte of indirekte uitwerking op die effektiwiteit van
onkruiddoders. Hierdie artikel wil dus lig werp op die effek van
droogte op die werking van grondtoegediende onkruiddoders (voor-
opkoms), blaartoegediende onkruiddoders (na-opkoms), asook die
omgewingseffek (droogte) op die opname van onkruiddoders.
Droogte-effek op blaartoegediende
onkruiddoders
Vir enige na-opkoms onkruiddoder om effektief opgeneem te word
deur die onkruid, moet daar genoeg van die onkruiddoder op die
blaaroppervlakte neergesit word, om sodoende vinnig opgeneem
en vervoer te word na die plek van werking binne in die plant.
Die plek van werking dui aan waar die spesifieke onkruiddoder-
molekule sal inwerk op die plant se fisiologiese prosesse en/
of weefsel om afsterwing van die onkruid te veroorsaak. So by-
voorbeeld blok glifosaat (na-opkoms sistemiese onkruiddoder)
die fisiologiese pad wat bekend staan as die Shikimaat-siklus en
verhoed die onkruiddoder-molekule die vorming van noodsaaklike
boustene (aminosure) wat benodig word vir effektiewe fotosintese
van ‘n plant.
Paraquat (na-opkoms kontakonkruiddoder) se plek van werking
is in die selwande waar dit toksiese suurstofverbindings (byvoor-
beeld peroksied) vorm en die selwande dus vernietig. Hierdie tipe
informasie mag dalk as oorbodig beskou word, maar ‘n begrip
van die werking van onkruiddoders kan produsente help om wissel-
vallige beheer van onkruide in droogtetoestande beter te verstaan
en/of te verklaar (
Figuur 1
). Dié kennis kan dus meer voordelig
ingespan word om die tyd van onkruiddodertoediening optimaal te
bepaal.
Goeie absorpsie en vinnige vervoer van genoegsame onkruiddoder-
molekules is dus noodsaaklik vir effektiewe beheer. Die aktiwiteit
van onkruiddoder-molekules binne-in die plant word direk beïn-
vloed deur die morfologie, anatomie, fisiologiese en biochemiese
prosesse in die plant (onkruid).
Wanneer droogtetoestande voorkom, beïnvloed dit al die genoem-
de prosesse in die plant en sodoende dan ook die werking van
onkruiddoders in die plant. Die eerste hindernis om te oorkom, is
die verdikte waslagie (kutikula) wat meeste onkruidspesies kan
ontwikkel tydens stremmingstoestande. Hierdie verdikte waslagie
vorm ‘n fisiese versperring wat die absorpsie en penetrasie van
onkruiddodermolekules vertraag of verhoed. Daar word dus nie
genoeg onkruiddoder opgeneem deur die plant (onkruid) om
effektief te werk nie.
Onkruiddoder-molekules word saam met water en die fotosintaat
(meestal suikers) vervoer in die plant as gevolg van fotosintetiese
prosesse. Gestremde (verlepte) plante se huidmondjies is meestal
gesluit, vervoer prosesse word vertraag en die beweging van
suikers/water in die plant is heelwat stadiger (
Figuur 2
).
Verlepte plante se blare neem dus baie minder onkruiddoder op
en vertraagde vervoer van onkruiddoder-molekules in die plant
veroorsaak dat die onkruiddoder-molekules nie gou genoeg na die
plek van werking vervoer word nie. As gevolg van hierdie vertraagde
beweging deur die plant, is daar meer tyd om onkruiddoder-
molekules te “inaktiveer” en/of af te breek.
Sodoende bereik daar nie genoeg onkruiddoder-molekules die
plek van werking nie en het dit swak onkruidbeheer tot gevolg. Die
water-oplosbaarheid van onkruiddoders loop egter hand-aan-hand
met effektiewe opname en translokasie (vervoer) binne-in die plant.
Hoe meer oplosbaar in water – hoe vinniger sal die onkruiddoder-
molekules penetreer en vervoer word.
Droogte-effek op grondtoegediende
onkruiddoders
Sodra onkruidoddermolekules op die grond val, word dit blootgestel
aan verskeie faktore wat ‘n rol speel in die afbreek, opneem en
verspreiding van die onkruiddoder wat ‘n direkte uitwerking op die
effektiwiteit van die produk het.
Die teenwoordigheid van grondvog is van kardinale belang vir
effektiewe grondwerking (aktivering) van voor-opkoms onkruid-
doders. Sommige etikette gee grasie van tot vier dae na toediening
vir reënval en/of besproeiing, maar nadat onkruiddoders vir langer
as vier dae in die grond is sonder enige grondvog, sal onkruidbe-
heer drasties afneem.
Voor-opkoms onkruiddoders vermeng (los op) met die grondvog
en word sodoende versprei in die boonste grond lagie (0 cm - 10 cm)
wat die kiemingsone genoem word. Meeste onkruiddoder-mole-
kules word deur die ontkiemende koleoptiel (eerste gedeelte van die
stingeltjie) opgeneem, met beperkte opname deur die wortels van
kiemende onkruide.
OP PLAASVLAK
Onkruidbeheer / Droogtetoestande
Geïntegreerde plaagbeheer
ELBÉ HUGO,
LNR-Instituut vir Graangewasse, Potchefstroom