SA Graan Augustus 2016

58 / 116

Cut losses with PRECISION
Plant with VISION
Process Monitor
for Air Seeders
‡ Area
‡ Speed
‡ Tacho up to 4 axles
‡ Alarm on each function
‡ Easy to install
‡ Bin / Tank full
‡ Bin / Tank empty
Proudly Made
in South Africa
Tel: 012 345 3193
Fax: 012 345 6763
Web:
Email:
Sales:
Planter Monitor
‡ Seed per 100m per row, seed population
‡ Hectares worked and much more
‡ Easy to install and maintain
‡ Fertiliser and turning of axles
‡ Can be applied to most planters
‡ Real tough, rust and water resistant
FOKUS
Werktuie en toerusting Spesiale
Vaste koste dui op die besit van ‘n masjien en kom voor ongeag
of die masjiene werk of nie. Die veranderlike koste van masjinerie
spruit uit die gebruik daarvan. Veranderlike koste bestaan gewoon-
lik uit brandstofkoste asook herstel- en onderhoudskoste wat direk
met die gebruik van die masjien korreleer.
Vaste koste
Vaste koste kan weer verdeel word in ‘n nie-kontant en ‘n kontant
uitgawe gedeelte. Die nie-kontant uitgawes sluit aspekte soos
waardevermindering en rente op kapitaalbelegging in. Die rente op
kapitaal word bepaal om die geleentheidskoste van die masjien aan
te dui. Die kontantuitgawes van die vaste koste bestaan gewoonlik
uit versekering en lisensiegelde.
Waardevermindering kom altyd voor en verwys na die verlies of
afname in ‘n masjien se waarde oor tyd. Dit is algemene kennis
dat enige masjien of implement in die eerste jaar van sy lewe die
meeste waarde verloor, maar dit weerspieël nie noodwendig wat
met die masjien gebeur nie.
Oor dié rede word die reglynige metode algemeen gebruik om
waardevermindering te bereken. Die metode sorg dat waardever-
mindering in gelyke gedeeltes oor tyd afgeskryf word en weerspieël
meer wat met ‘n masjien gebeur.
Om die waardevermindering van masjinerie as koste per uur te
bepaal, word die aankoopkoste minus die skrootwaarde van die
masjien gedeel deur die lewensverwagting van die masjien. Die
gemiddelde lewensverwagting van trekkers word gewoonlik as
12 000 uur aanvaar en die skrootwaarde van trekkers word op 10%
van die koopprys aanvaar.
Waardevermindering by implemente word op presies dieselfde
wyse as by trekkers bepaal. Die enigste verskil is dat die lewens-
verwagting van die implemente verskil. In Tabel 1 word die ver-
skillende implemente se lewensverwagtinge aangedui.
Bereken rentekoste só: Die gemiddelde kapitaalbelegging (aan-
koopprys + skrootwaarde ÷ 2) vermenigvuldig met die rentekoers
wat op ‘n mediumtermynbelegging verdien kan word. Hierdie be-
drag word deur die gemiddelde jaarlikse gebruik van die masjien wat
op 1 000 uur aanvaar word, gedeel om die koste per uur te bepaal.
Die lisensie- en versekeringskoste van masjinerie is ‘n kontantkoste
waar die ouderdom van die masjien ‘n rol speel. Daar is verskeie
maniere om lisensie- en versekeringskoste te bepaal, maar daar
word algemeen aanvaar dat 2% van die gemiddelde kapitaalbeleg-
ging die algemeenste koste is.
Veranderlike koste
Veranderlike koste word saamgestel uit die herstel en onderhoud
asook die brandstofkoste van ‘n masjien. Hierdie koste is baie
moeilik om te voorspel omdat daar so baie faktore is wat die
veranderlike koste beïnvloed. Die vaardigheid van die operateur,
die werkstoestande, onderhoud en baie meer beïnvloed die werk-
verrigting en herstelwerk van ‘n trekker.
Om die herstelwerk van ‘n masjien te voorspel, is ‘n ingewikkelde
proses. Hoe meer werk die trekker verrig, hoe hoër gaan die
herstelkoste wees, maar ons weet ook dat as ‘n trekker te min werk,
hy mos sommer in die stoor breek.
‘n Nuwe trekker sal nie noodwendig soveel herstelwerk as ‘n ou
trekker benodig nie, maar hy het ook maar sy instandhouding. Tog
blyk dit dat herstelwerk aan ouer trekkers toeneem tot op ‘n punt en
dan afplat. Die gebruik van ‘n gemiddelde herstelkoste per uur vir die
trekker los in ‘n mate die probleem op.
Tans word ‘n norm aanvaar waar die herstelwerk oor die trekker se
lewe bepaal word op 120% van die aankoopprys van die trekker
gedeel deur sy gebruik in uur. In Tabel 1 word hierdie norme
gebruik. Die herstelwerk van implemente word beïnvloed deur die
tipe implement, die werk wat hy doen en die slytasie. Implement-
herstelwerk word net soos dié van trekkers ook as ‘n persentasie
van die aankoopprys oor die lewensverwagting van die implement
bereken. Sien Tabel 1.
Die berekening van brandstofkoste is baie meer ingewikkeld as dié
van herstelwerk. Aspekte soos die brandstofprys, drywingsver-
eiste, die liters gebruik per kilowatt uur en die persentasie kilowatt
gebruik speel ‘n belangrike rol in die brandstofkoste. Ander aspekte
soos die trekkeroperateur en die grondtoestand speel ook ‘n be-
langrike rol in ‘n trekker se brandstofgebruik.
Oor die algemeen maak die meeste publikasies voorsiening vir
hoë, medium en lae drywingsvereistes. Hoëdrywingsvereistes
word gewoonlik gebruik as die trekker baie swaar werk doen en
60% of meer van die trekkerkilowatt benodig word. Ploeg sal
byvoorbeeld hoëdrywingvereistes hê. Lae drywingsvereiste sal
gebruik word waar ‘n trekker gebruik word om te spuit en waar
die gewig van die trekker eerder ‘n rol speel as die kilowatt van
die trekker.
Effektiwiteit en doeltreffendheid