29 / 68
27
February 2019
Die insette in die B- en C-lyn word
hoofsaaklik gebruik om die insette in die
A-lyn te evalueer/verifieer en is subjektief
van aard.
Inligting wat deur die onderskeie rolspe-
lers aan die Oesskattingskomitee verskaf
word, word saam met die inligting wat deur
die ander data-insetgewers verskaf is, by-
voorbeeld saadmaatskappye, onderskeie
gewasforums en verwerkers, bespreek en
deur middel van konsensus word daar op ’n
oesskatting besluit.
Net so belangrik as wat dit is om ’n be-
troubare oesskatting te maak, is ook die
strewe daarna om ’n akkurate skatting
vry te stel. Die graanbedryf het dus ’n
norm/grens vir die Oesskattingskomitee
vasgestel waarbinne die oesskattings
moet wees, naamlik om vanaf die eerste
tot die vierde skatting (Februarie tot Mei
vir somergewasse) nie meer as 8% van
die finale oes af te wyk nie en om vanaf
die vyfde tot die finale skatting (Junie tot
September vir somergewasse) nie meer as
5% van die finale oes af te wyk nie.
In
Grafiek 1
word die persentasie-afwyking
van die finale skatting teenoor die werklike
oesgrootte vir grondbone vanaf 2003 tot
2017, onderskeidelik, getoon.
Uit die grafiek is dit duidelik dat die
Oesskattingskomitee die grondboonoes
ewe veel kere oorskat of onderskat het. Dus
is daar nie ’n geneigdheid om die grond-
boonoes nét te onderskat of nét te oorskat
nie. In 2017 was die finale skatting gelyk aan
die finale oes van grondbone.
Die 2018-grond-
boonseisoen
Die 2018-seisoen (2017/2018-produksiesei-
soen) ten opsigte van grondbone sal deur
die onderskeie rolspelers in die bedryf as
’n seisoen vol uitdagings onthou kan word.
Eerstens was dit tydens planttyd te droog
om die beplande hektare te plant, gevolg
deur nat toestande tydens oestyd. Verder het
die uiters hoë temperature wat gedurende
Februarie 2018 geheers het, definitief ook
’n negatiewe impak op die gerealiseerde
opbrengste van die grondbone gehad.
Die eerste produksieskatting in Februarie
2018 het afgeskop met ’n opbrengs van
1,58 t/ha in vergelyking met die finale
opbrengs van 0,95 t/ha, soos gerealiseer
in September 2018 – wat ’n daling van 40%
verteenwoordig.
Oppervlakte
Vir 2018 het die skatting van die oppervlakte
beplant met grondbone 56 300 ha beloop
– effens meer as die 56 000 ha wat in 2017
aangeplant is. Dit is ook 9 175 ha meer
as die afgelope vyf jaar se gemiddelde
oppervlakte van 47 125 ha, en 6 057 ha meer
as die afgelope tien jaar se gemiddelde
oppervlakte van 50 243 ha.
Gedurende 2018 is 50% (28 000 ha) van die
grondboonaanplantings in die Noordwes
Provinsie gedoen, 39% (22 000 ha) in die
Vrystaat, 6% (3 500 ha) in Limpopo en 5%
(2 800 ha) in die Noord-Kaap.
’n Metode van gewasklassifikasie is met
behulp van afstandwaarneming ontwik-
kel. Alhoewel dit eers ná die seisoen be-
skikbaar gestel word, kan hierdie data die
oppervlakteberamings, soos bepaal deur
die Produsente Onafhanklike Oesskatting-
stelsel of PICES-opname, verifieer en ’n
meer ruimtelike voorstelling van grondge-
bruiksverandering van seisoen tot seisoen
verskaf.
PICES is ’n stelsel wat deur die LNR, in
samewerking met SiQ en GeoTerraImage,
ontwikkel is om akkurate skattings van
die oppervlakte van die somer- en win-
tergewasse te maak.
Die statistiese fondament van die stelsel is
gegrond op ’n punteraamwerkstelsel, wat
algemeen gebruik word as ’n statistiese
platform vir oesskattings.
Die uniekheid van die stelsel is geleë in
die manier waarop die data versamel
word. Ligte vliegtuie word gebruik waar
waarnemers (almal self produsente) ob-
jektief en visueel bepaal watter gewas op
die landerye geplant is. Só kan daar dan
statisties bepaal word wat die totale hektare
per gewas geplant, beloop.
Grafiek 3: Grondboonproduksie 2008 - 2018.
Grafiek 4: Grondboonopbrengs 2008 - 2018.