86 / 116
‘n
Gebalanseerde bemestingsprogram wat die instandhou-
ding en opbou van grondvrugbaarheid as basis gebruik,
is krities vir enige volhoubare gewasproduksiestelsel.
Bykomend kan blaarvoeding ‘n rol in die optimalisering
va gewasproduksie speel.
Waarnemings op die internasionale front oor die invloed van
blaarvoeding op plantegroei die afgelope 200 jaar is deeglik
aangeteken. Belangstelling in blaarvoeding het algaande (die
afgelope 70 jaar) toegeneem as gevolg van ‘n toename in die koste
van grondtoegediende bemestingstowwe, toenemende druk op
volhoubare gewasproduksie en ‘n beter begrip van gewasgroei
en -bestuur.
Aanvanklik is blaartoedienings gebruik om mikro-elemente toe te
dien, maar mettertyd het makro-elemente ook onder die loep ge-
kom en word dit algemeen (die afgelope 40 jaar) deur blaarvoeding
toegedien.
Wanneer is blaarvoeding geregverdig?
Wanneer tekortsimptome op plante waargeneem word;
grondtoestande (chemies of fisies) die beskikbaarheid van voe-
dingstowwe (inherent in die grond of toegedien) beperk;
plantontledings tekorte aandui; of
plantreaksies geoptimaliseer word.
Laasgenoemde sluit in:
Tye van eksponensiële groei, wanneer omgewingstoestande en
beskikbare voedingstowwe uit die grond nie aan die plant se
behoefte kan voorsien nie;
spesifieke groeistadiums waartydens die opbrengskomponente
vasgelê word; en
groeistadiums waar die gehalte van graan verbeter kan word.
Gevolglik ontstaan die vraag: “Wat neem ‘n plant werklik deur sy
blare op?” Die antwoord hierop is nie so eenvoudig nie.
Plante neem voedingstowwe primêr deur plantwortels op. Blare
is hoofsaaklik verantwoordelik vir fotosintese, maar bied ook ‘n
toegangspunt vir voedingstofopname tesame met ander bogrondse
plantdele soos stamme, vrugte en geslagsorgane.
Vir die doel van die artikel sal daar hoofsaaklik na blaarvoeding
van akkerbougewasse verwys word. Die toediening van blaarvoeding
en die gewas se uiteindelike reaksie daarop word deur prosesse
soos blaarkontak (adsorpsie), penetrasie van die kutikula (was en
lamellae), blaaropname en inkorporering van die voedingstowwe
in metabolies-aktiewe dele van die blaar, vervoer vanuit die blaar
tot die uiteindelike benutting van die produkte op of in teikenge-
biede, bepaal.
Opname deur blare
Voedingstofopname geskied deur beide blaaroppervlakte en
huidmondjies (stomata). Huidmondjies is verantwoordelik vir gas-
wisseling (CO
2
, O
2
,
SO
2
, NH
3
en NO
2
) sowel as transpirasiebeheer
van die plant.
Huidmondjies kom hoofsaaklik op die onderkant (abaksiaal) van
blare, maar by sommige plantspesies (byvoorbeeld mielies en
sojabone) ook op die bokant (adaksiaal) voor. Die getal/digtheid van
huidmondjies wissel na gelang van die plantspesie, voedingstofte-
korte en heersende omgewingstoestande. Huidmondjies en hul rol
in blaarvoeding is steeds ‘n punt van kontroversie en daarom fokus
ons op die rol van die blaaroppervlakte.
Die blaaroppervlakte bestaan (binne na buite) uit die epidermale
wand (een sellaag dik) wat bedek word deur ‘n dik kutienagtige
laag bestaande uit kutien, was, pektien en sellulose, gevolg deur ‘n
kutienlaag en laastens die kutikulêre was.
Dié komplekse samestelling voorkom die verlies van water uit die
blaaroppervlak, asook die loging van voedingstowwe uit die blaar
deur reën onder droëlandtoestande en reën of besproeiing onder
besproeiingstoestande. Hierdie lae is hoofsaaklik hidrofobies
(waterwerend).
Toegang vir voedingstowwe tot die blaar geskied deur hidrofiliese
porieë (deursnit <1 nm) in die blaarkutikula, waarvan daar ongeveer
10
10
cm
-2
voorkom. Die porieë is deurlaatbaar vir oplossings
soos ureum (0,11 nm), maar molekules waarvan die deursnee
dié van die porieë oorskry, is nie deurlaatbaar soos in die geval
van sommige sintetiese chelate (FeEDTA) nie. Die porieë is meer
gekonsentreerd om die sluitselle van die huidmondjies en daarom is
daar ‘n direkte verhouding tussen huidmondjiegetal en opname van
voedingstowwe.
Voedingstowwe (organies of anorganies) word as katione, anione
en molekules opgeneem, wat varieer in lading en grootte wat ‘n
bepalende rol in opname speel. Dié opname en doeltreffendheid
word deur verskeie faktore wat in ag geneem moet word, beïnvloed.
Dit behels: Biologiese-, omgewings-, chemiese- en bestuursaspekte.
Biologies
Plantspesies verskil in hul vermoë om voedingstowwe op te neem.
Hierdie verskille is nie net beperk tot plantspesies nie, maar kulti-
varverskille speel ook 'n rol.
Die opname en doeltreffendheid van blaarvoeding word verder
beïnvloed deur die blaaroppervlak. Opname van voedingstowwe
deur die onderkant van blare is vinniger as dié van die bokant. Verder
is die opname deur jong blare vinniger as dié van ouer blare.
Blootstelling van ouer blare aan die omgewing (straling, temperatuur
en wind) het dikker was- en kutikula-lae tot gevolg, wat opname
kan beperk. Daar moet egter gewaak word teen “blaarbrand” by
jong blare wat bespuit word met hoë konsentrasies blaarvoeding,
aangesien die blare se was en kutikula-lae dun is.
Met die uitsondering van enkele gevalle is die opname van voe-
dingstowwe deur plante wat voedingstoftekorte ondervind, hoër
as dié van plante wat ‘n optimale voedingstatus besit.
Gewasgroeistadium speel ‘n kritiese rol in die doeltreffende bestuur
van blaarvoeding. By mielies kan die aanleg van opbrengskompo-
nente (getal koppe, rye per kop en sade per ry) tydens die vier-
tot agtblaar-groeistadiums (BBCH 14-18) bevorder word. Hierdie
groeistadiums is die begin van die eksponensiële groeistadium
van mielies, waartydens groot hoeveelhede voedingstowwe op-
geneem word. Sojaboonreaksie op blaarvoeding is wisselvallig,
tog word drastiese opbrengsverhogings waargeneem, alhoewel
Oktober 2017
84
OP PLAASVLAK
Wat neem ‘n plant werklik
deur sy blare op?
Voedingstowwe / Opnametempo / Beweeglikheid
Bemesting
GERT CERONIO,
senior lektor: Grond-, Gewas- en Klimaatwetenskappe, Universiteit van die Vrystaat