SA Graan Oktober 2015

68 / 112

Oktober 2015
66
Wees op die
UITKYK VIR INSEKTE
wat mieliesaailinge aanval
Die grondinsekplae wat mielies aanval tydens die saai-
lingstadium kan jaarliks ongesiens enorme skade aanrig
indien daar nie voorkomend opgetree word nie. ‘n Skielike
afname in die plantdigtheid van saailinge dui op die
“bedrywighede” van grondinsekplae.
Wat saailinginsekplae so belangrik maak, is dat vanaf die oomblik
dat die saailing beskadig is, dit ‘n direkte effek op die opbrengs het.
Indien hierdie insekte skade aanrig aan saailinge, kan dit soms lyk
of ‘n hele ry saailinge verdwyn het.
Produsente word in sulke ekstreme gevalle genoodsaak om soms
oor te plant. Dit kan selfs gebeur dat die produsent ‘n tweede keer
moet oorplant, soos in die geval van erge besmetting van snywurms,
swartmieliekewers, draadwurms of doodhouertjies.
Met die aanloop na die seisoen wat om die draai is, is dit dus
belangrik om weer kennis te dra van die mees belangrike saailingplae
aangesien sommige van die skadesimptome met mekaar verwar
kan word.
Die snywurm (Foto 1) is algemeen aan produsente bekend en word
‘n probleem wanneer motte eiers gelê het gedurende die herfs en
winter, wat dan oorsprong gee aan larwes gedurende die begin van
‘n seisoen. Larwes gebruik onkruide en wintergewasse as ‘n bron
van voedsel om te oorleef. Net voor planttyd word die oorwinte-
rende larwes papies in papieselle in die grond.
Hierdie stadium duur ongeveer twee weke. Dié papies gee oor-
sprong aan die eerste motte van die seisoen. Dit is hierdie motte
wat ‘n bedreiging inhou vir gewasse; hulle vlieg tydens die nag en lê
eiers op die blare van onkruid en opslag wat in die lande voorkom.
Ná ongeveer ‘n week broei die larwes uit en voed op die blare van
onkruide. Ná die larwes se tweede vervelling sal die larwes in die
grond inkruip en slegs in die nag uitkom om te vreet. Snywurmskade
kan onderskei word van die res van die grondinsekte wat mielie-
saailinge aanval deurdat die vreetskade ‘n netjiese, skoon gat in
die stammetjie is, in vergelyking met die swartmieliekewer en die
draadwurms wat ‘n uitgerafelde voorkoms het.
In die gevalle waar die hele saailing afgevreet is, kan die hele plant-
jie onder die grond ingetrek word om aan te vreet. Op hierdie manier
kan een larf dus ‘n groot aantal saailinge per nag opvreet.
Die swartmieliekewer (Foto 2) se larf is ‘n tipiese miswurm
(Foto 3). Laasgenoemde is wit met ‘n bruin kop en is gewoonlik
C-vormig gekrul. Die derminhoud van die larf gee aan die punt
van die agterlyf ‘n kenmerkende blougrys kleur.
Hulle volwasse kewers is blinkswart van kleur en sowat 12 cm
- 15 cm lank. Kewers het dieselfde voorkoms as miskruiers. Die
swartmieliekewer het slegs een generasie per jaar. Kewers kom ge-
woonlik te voorskyn vanaf middel-Januarie tot middel-Februarie
om gedurende laat April of begin Mei in die grond te oorwinter.
In die lente begin voeding, paring en eierlegging van kewers.
Dit is ook hierdie oorwinterende kewers wat skade aanrig aan
mieliesaailinge. Larwes rig geen skade aan nie en voed op organiese
materiaal in die grond. Kewers beskadig saailinge deur uitgerafelde
gate in die ondergrondse stamme te vreet. Gedurende die herfs kan
die stamme van ouer plante bo die grondoppervlak uitgerafel en die
stutwortels afgevreet word.
Grootvalsdraadwurms se kewers ontpop uit papies wat in papiesel-
le onder die grondoppervlak voorkom. Kewers is tipiese toktokkies,
grys-swart, met ‘n duidelike afgebakende kop, bors en agterlyf en
hulle rig geen skade aan nie. Wyfiekewers lê eiers onder onkruid en
mieliereste, ongeveer 5 mm - 10 mm onder die grond. Die eiers neem
tussen agt tot 16 dae om uit te broei.
Hierdie grootvalsdraadwurms kom byna die hele jaar lank as larwes
in die grond voor. Valsdraadwurmlarwes (Foto 4) is tot 32 mm
lank en 4 mm dik. Larwes is roomwit en die kop vertoon rooibruin.
Hulle beskadig saailinge in die nuwe groeiseisoen deur gate in die
ondergrondse stammetjie van mieliesaailinge te vreet. Hierdie gate
het ‘n duidelike uitgerafelde voorkoms.
Die doodhouertjies (Foto 5) is klein, lig tot donkerkleurig en vlerk-
loos. In vergelyking met ander snuitkewers het die doodhouertjie
betreklik kort snuite. Verskeie spesies van hierdie plaaggroep kom
voor. Die eiers word aan die begin van Desember in die grond gelê.
Die larwes wat uit die eiers broei, voed op die wortels van grasse
en ander veldplante. Die kewers verskyn laat in Februarie en skuil
gedurende die winter in die grond.
Doodhouertjies kom veral soms in nuwe lande voor. Skade aan
mieliesaailinge word aan die begin van die seisoen deur die kewers
aangerig. Die kewer voed snags en val die blare van die saailinge aan
wat so tot groot skade kan lei.
Voorkomende beheer
Die beste manier om grondinsekte soos hierbo genoem te beheer,
is om voorkomend op te tree. Dus is chemiese beheer met
saadbehandelings of bespuitings tydens plant die algemeenste
manier van beheer.
In bewaringsboerdery is daar ook predatoriese kewers teenwoor-
dig wat goeie biologiese beheer agente kan wees. Die belangrik-
ste voorkomende maatreël is om landerye skoon te hou van onkruid
en opslag wat vir hierdie plae ‘n bron van voedsel kan
wees om te oorleef totdat die gewas geplant is om
sodoende dan die gewas aan te val.
OP PLAASVLAK Grondinsekplae / Mielies / Saailingstadium Geïntegreerde plaagbeheer
ANNEMIE ERASMUS, LNR-Instituut vir Graangewasse