56 / 112
Oktober 2015
54
Bewaringslandboustelsels
kan droogte temper
B
ewaringsboerdery is die enigste manier om graan volhou-
baar te produseer. ‘n Uiters welkome byvoordeel is dat dit
die invloed van droogte onder sekere toestande kan temper.
Die klimaat van die Hoëveld is semi-aried en ‘n kenmerk daarvan is
dat, afgesien van ‘n relatief lae reënval, periodes van droogte binne
die reënseisoen voorkom. Die droogtes het gewoonlik ernstige
ekonomiese gevolge.
Droogteperiodes se intensiteit en lengte verskil van jaar tot jaar.
Dit kom gewoonlik in Januarie, Februarie en dikwels ook in Maart
voor en val gewoonlik saam met die droogtegevoelige blom- of
graanvulstadium van gewasse. Die afgelope 2014/2015-seisoen
het ons weer deeglik bewus geraak van die vernietigende effek van
droogte ná die goeie reën van 2013/2014.
Baie van die bewerkings- en gewasstelsels is op vogbewaring ge-
rig om die impak van droogte te versag en dit is dus logies dat
praktyke of graanproduksiestelsels wat droogte kan temper, die
aangewese stelsel is wat gevolg moet word.
Verskillende praktyke van vogopgaring en -bewaring bestaan.
Oorlêstelsels waar die grond vir ‘n seisoen braak lê, is een só ‘n
praktyk. Twee jaar se reënval word dan vir een seisoen se produksie
aangewend. Dit verminder wel die produksierisiko, maar die doel-
treffendheid waarmee die reënval benut word, is uiters laag. Dit het
verder ook ernstige langtermynnadele. Die organiese materiaal en
kwaliteit van die grond word ondermyn aangesien geen, of uiters
min, plantmateriaal tydens die braakseisoen tot die grond toege-
voeg word. Grond wat vir ‘n reënseisoen skoon van onkruid gehou
word, se erosie-kwesbaarheid is hoog.
‘n Tweede vogbewaringspraktyk is om die grond gedurende die
seisoen, as die gewas reeds gevestig is, te bewerk. Dit dien gewoon-
lik ook as skoffelaksie en andersyds om die grond los te maak
sodat dit reënwater maklik kan opneem en ‘n laag los grond aan die
oppervlak skep om die verlies van vog vanuit die grond te beperk.
Die praktyk is egter dikwels teenproduktief. Die bewerking ver-
steur die grond, wat gewoonlik natter grond aan die atmosfeer
blootstel wat ‘n addisionele hoeveelheid vog verlore kan laat gaan.
Plantwortels word telkens ook beskadig. Enige plantreste word
verder ingewerk wat die erosie-kwesbaarheid vergroot.
Met elke bewerking word die bestaande struktuur gedegradeer en
‘n infiltrasiekors ontwikkel gou tydens die eerste reënbui wat weer
afloop en erosie bevorder. Die verhoogde infiltrasiekapasiteit van
pas bewerkte grond is gewoonlik uiters kortstondig.
Die teenwoordigheid van gewasreste op die oppervlakte het ge-
woonlik ‘n dramatiese invloed op die infiltrasiekapasiteit van die
grond en word as een van die troefkaarte van bewaringslandbou
beskou. Die behoud van oesreste op die oppervlak is een van die
beginsels van bewaringslandbou wat wêreldwyd deur kundiges
beklemtoon word. Só word dekgewasse dikwels geplant met
die uitsluitlike doel om ‘n effektiewe bedekking van plantmateriaal
te skep.
Die plantmateriaal en die verhoging van die humus wat mettertyd
daaruit voortspruit, voorkom die vorming van infiltrasiekorse en
sorg sodoende dat die infiltrasiekapasiteit van die grond hoog bly.
Afloop van reënwater word gevolglik beperk.
OP PLAASVLAK
Bewaringslandbou / Droogte / Ekonomiese gevolge
Bewaringslandbou
ANDRÉ NEL,
LNR-Instituut vir Graangewasse
1a en 1b: Mielies op 23 Februarie
vanjaar wat op geploegde grond
(links) verbou is teenoor mielies
onder geenbewerking (regs) in
‘n bewaringslandboustelsel.
Die verskil in stremming is
ooglopend.
“
Bewaringslandbou het
in dié proefwerk duidelik
getoon dat dit in staat is
om, as omstandighede reg
is, die impak van droogte
te kan temper...
“
1a
1b