60 / 92
OP PLAASVLAK
As die Goliats van insetmaatskappye
mekaar oorneem...
CORNÉ LOUW,
senior ekonoom: Graan SA
INSET
-oorsig
d
ie afgelope jaar is gekenmerk deur groot insetmaat-
skappye wat saamsmelt of wat ander maatskappye
wil uitkoop. Dit kan ‘n hoë konsentrasie van insetmaat-
skappye tot gevolg hê. Konsentrasie in ‘n bedryf word
‘n probleem as markkragte die effektiewe werking
daarvan negatief beïnvloed.
Daar is tans ses maatskappye wat die internasionale biotegnologie
(saad en chemie)-sektor domineer: Bayer, Monsanto, Dow, DuPont,
Syngenta en BASF.
Volgens die ETC-groep beheer dié maatskappye tans saam 75%
van die wêreld se landbouchemiese markte, 63% van die kommer-
siële saadmark en doen hulle 75% van alle landbounavorsing in
die privaatsektor – wat saad en landbouchemikalieë betref.
Sover het DuPont in 2016 ‘n samesmelting met Dow voorgestel,
het Bayer Monsanto gekoop en is die Chinese chemiese maat-
skappy, ChemChina van voorneme om Syngenta te koop. Ander
moontlike konsolidasies is Sandana en Adama (chemie), Potash
Corp en Agruim (kunsmis) en John Deere en Precision Planting
(landboumasjinerie).
Hierdie samesmeltings of oornames gaan beslis verdere konsen-
trasie in ‘n reeds-gekonsentreerde insetmark tot gevolg hê. Vrae
soos wanneer die konsentrasie te hoog is en wanneer kompetisie
negatief beïnvloed word, moet beantwoord word. In hierdie artikel
word van die voor- en nadele wat hieroor aangevoer word, ontleed.
Voordele
Voordele van konsolidasie wat deur van die maatskappye aange-
voer word:
Daar is groter innovasie deur die samevoeging van verskillende
kundigheidsgebiede. Verskeie van hierdie maatskappye het se-
kere sterk punte.
Groter gesamentlike besteding aan navorsing en ontwikkeling.
Volgens hierdie maatskappye kan groter en meer gediversi-
fiseerde maatskappye navorsingsbehoeftes noemenswaardig
beter aanspreek.
Nadele
Nadele wat deur verskeie produsentegroepe geïdentifiseer is:
‘n Tekort aan kompetisie kan innovasie juis kniehalter. Uit die
verlede is geleer dat groter konsentrasie nie noodwendig lei
tot groter spandering aan navorsing en ontwikkeling nie.
Hoe minder rolspelers daar is, hoe swakker is kompetisie – wat
gewoonlik nadelig is vir pryse.
Pryse van tegnologie neem vinniger toe as die waarde in die
bydrae tot opbrengs.
Groter konsolidasie van maatskappye bring mee dat net ‘n paar
maatskappye aan probleemoplossing werk teenoor ‘n groter
aantal in die verlede. Daar word aangevoer dat sou verskillen-
de entiteite aan probleme werk, daar groter kanse van ‘n oplos-
sing is.
Konsolidasie bemoeilik toegang tot die insetbedryf vir nuwe
toetreders.
Minder mededinging kan veroorsaak dat ekonomie van skaal
te belangrik raak. Dit sal in gevalle dan nie noodwendig vir
maatskappye die moeite werd wees om vir die Suid-Afrikaanse
mark produkte te ontwikkel nie.
Die konsentrasie van insetverskaffers kan werksgeleenthede
oor tyd verminder.
Sonder goeie kompetisie neem doeltreffendheid af – wat pro-
dukte duurder maak vir die verbruiker.
Wat kan die Bayer-Monsanto oorname vir Suid-Afrika se insetom-
gewing beteken?
Monsanto: In Suid-Afrika is Monsanto ‘n groot en dominante
rolspeler in die mieliesaadmark. Hulle is ook basies die enigste
rolspeler wat GMO-tegnologie in mielies en sojabone aanbied.
Monsanto is ook ‘n sterk rolspeler in die onkruiddodermark
– veral met Roundup.
Bayer: In Suid-Afrika is Bayer ‘n groot rolspeler in die landbou-
chemikalieëmark. Hulle begin nou eers die saadmark betree.
In Suid-Afrika behoort die oorname nie wat kompetisie in die
saadbedryf betref, negatief te wees nie. Let wel: By mielies en
GMO-tegnologie is Monsanto alreeds dominant – met moontlik ‘n
groter as 60% markaandeel in die mieliesaadmark.
Wat die landbouchemiese mark betref, kan die oorname wel ‘n ver-
andering in markstruktuur teweegbring, wat kompetisie negatief
kan beïnvloed. Die raming is dat hierdie twee maatskappye saam
meer as 30% van die markaandeel in die landbouchemiese mark
kan besit.
November 2016
58