60 / 92
FOKUS
Natuurlike hulpbronne en energie
Spesiale
Die sensitiewe kant van ons
enigste nie-hernubare natuurlike hulpbron
S
uid-Afrika is ryk aan natuurlike
hulpbronne. Lug, water en grond is
wel ons land se mees kosbare hulp-
bronne, maar grond is egter ons
enigste nie-hernubare hulpbron. Dit is nie
verbasend nie, aangesien slegs ongeveer
6 cm - 8 cm vrugbare grond oor ‘n tydperk
van 2 000 jaar natuurlik gevorm word.
Paradigma-verskuiwing
Tradisioneel was dit standaardpraktyk om
grond te sien as iets wat “dood” is – geskape
om mielies, sonneblom en koring regop te
hou. Omdat ons nie van beter geweet het
nie, het ons ons gronde dienooreenkom-
stig hanteer.
Dit is omgeploeg; kunsmis, insekdoders
en onkruiddoders is onoordeelkundig
aangewend om die jaarlikse opbrengs te
vermeerder; landerye is braak gelaat direk
ná oestyd en die beeste is ingejaag om elke
laaste oorblywende stukkie plantmateriaal
op te vreet.
‘n Handjievol produsente het mettertyd be-
gin om met alternatiewe boerderymetodes
te eksperimenteer om hulle opbrengste
op te stoot. Party het meer as een gewas
op hulle landerye geplant; ander het weer
besluit om geld te spaar deur saad te plant
sonder om landerye om te ploeg.
Só het dit gebeur dat hierdie produsente ‘n
styging in hulle opbrengs waargeneem het.
Navorsers het begin om ondersoek in te stel
en geleidelik agtergekom dat grond eintlik
vol lewe is – dit het gelei tot die ontstaan van
grondmikrobiologie. Grondlewe bestaan uit
duisende verskillende insekte, erdwurms,
aalwurms (nematode), swamme, giste, een-
sellige organismes en biljoene bakterieë
– elkeen met sy eie spesifieke en noodsaak-
like rol om te vervul in die grond-ekosisteem.
Grond(mikro)biologie
Navorsers het oor tyd tot die gevolgtrekking
gekom dat daar tussen ‘n 100 miljoen en
1 miljard bakterieë in ‘n enkele teelepel
grond teenwoordig is. Dink bietjie hieroor:
100 000 000 tot 1 000 000 000 bakterieë in ‘n
teelepel grond...En ongeveer 5 000 verskil-
lende tipes bakterieë in 1 g grond.
Net omdat ons hierdie bakterieë nie kan
sien nie, beteken nie dat hulle geen gewig
het nie. As die gewig van al die bakterieë in
‘n 0,4 ha stuk grond bereken sou word, sou
dit maklik gelykstaande wees an die gewig
van een of twee beeste. Behalwe vir die bak-
terieë, kan ‘n teelepel vrugbare woudgrond
meer as 1,6 km se swamdrade (
fungi
hifes
) bevat.
Funksie van grond
Buiten om as ‘n medium te funksioneer
waarin gewasse geplant word, is grond ‘n
uitstekende waterfiltreringsisteem. Soos
water deur die grondlae beweeg, word
baie van die onsuiwerhede deur die grond-
deeltjies teruggehou en beland die skoner
water in ondergrondse waterstrome en
watertafels.
Grond het ook die vermoë om oorstromings-
risiko’s te verminder deur soos ‘n “spons”
op te tree: Dit kan tot 9 000 ton water in
slegs 0,4 ha opneem en stoor. Dit is ver-
stommend, veral as ons in gedagte hou dat,
wanneer 10 ton bogrond eweredig oor ‘n
1 ha oppervlak versprei word, dit slegs
2,35 mm diep is.
Grond bestaan uit 45% minerale, 25% lug,
25% water en 5% organiese materiaal.
Hierdie samestelling verskaf voldoende
voedingstowwe aan die plante en die
lewe in die grond-ekosisteem. Wanneer
iemand egter van termiete, miere, aalwurms,
swamm of bakterieë praat, is ons gewoon-
lik óf nie seker wat die funksie daarvan is
nie, óf dit veroorsaak ‘n spontane behoefte
om chemikalieë te koop wat “dié pes” in die
kiem kan smoor.
Aalwurms, swamme en bakterieë word
gewoonlik met grootskaalse verliese in op-
brengste geassosieer. Die teenwoordigheid
van goeie en slegte grondorganismes in ‘n
baie fyn balans, is egter nodig om probleme
te voorkom.
Sodra hierdie fyn balans versteur word deur
die onoordeelkundige toediening van kuns-
mis, gifstowwe en die gebruik van ander
nadelige landboupraktyke, kan dit lei tot ‘n
drastiese opbloei in plantsiektes en ‘n ver-
laging in opbrengs.
Verandering
Gedurende die laaste paar dekades het pro-
dusente en navorsers besef dat iets dras-
ties gedoen moet word in ‘n poging om ons
gronde te red van ‘n onherstelbare agteruit-
gang. Dit het gelei tot bewaringslandbou:
‘n Omgewingsvriendelike boerderymetode
wat nie net daarop gemik is om opbrengste
JOHAN HABIG,
LNR-Navorsingsinstituut vir Plantbeskerming
November 2015
58
Koring-monokultuur sonder grondbewerking. Let op die plantmateriaal op die grondoppervlak.